Sombere tijden (1) – “Hij kent geen schaamte”

Ik ben een positieve denker over het algemeen. Maar ik moet zeggen dat dit geen goede tijden zijn.

De doemsdagklok heeft nog nooit zo dicht bij middernacht gestaan vanwege de toenemende nucleaire dreiging, klimaatverandering en de nog altijd onderschatte gevaren van AI.

Ik probeer optimistisch te blijven en de hoeveelheid negatieve prikkels te beperken. Social media mijd ik zoveel mogelijk, zelfs LinkedIn, dat steeds meer op X begint te lijken. Het wereldnieuws kan ik vanwege mijn werk echter niet ontwijken, en dat betekent een constante stroom van onheilspellende berichten. Ik hoef denk ik geen namen te noemen van de luidste megafoons achter de meest deprimerende berichten.

Het leek er even op dat Musk nog erger zou worden als Trump in zijn krankzinnige en walgelijke uitspraken, maar dat heeft Mr. Orange reeds ingehaald de laatste dagen. Ze zeggen dat deze waanzin wel went, wat op zichzelf een zorgelijke ontwikkeling is, maar ik merk dat dit niet voor mij geldt. Ik heb steevast tijd nodig om te reguleren na de aanval van de dag.

Afgelopen weekend keek ik The Apprentice over de opkomst van Trump als vastgoedtycoon en het is een steengoede film. Trump wordt opgeleid door de verdorven advocaat Roy Cohn (een weergaloze Jeremy Strong, bekend van Succession). Cohn leert hem de drie regels die Trump nu nog dagelijks toepast: ‘Val aan, val aan, val aan’, ‘ontken altijd alles’, en ‘geef nooit toe dat je verslagen bent’. Met andere woorden: dit historische figuur heeft de bron van mijn depressie geschapen in de jaren 80’.

In de tweede helft van de film, wanneer Trump zijn fortuin heeft opgebouwd, beseft Cohn dat niet Trump, maar hijzelf de Faust was in hun pact. De homoseksuele advocaat heeft aids opgelopen en zijn einde nadert. Strong wekt met zijn vertolking van de stervende Cohn opvallend veel empathie op, wat knap is, want het is allesbehalve een sympathiek personage. Maar Trump (een eveneens geweldig acterende Sebastian Stan die net als Strong voor een Oscar is genomineerd) voelt niks. Hij voelt ook niks als zijn broer zelfmoord pleegt. Hij voelt niks voor zijn vrouw. Trump voelt gewoon niks. Maar hij geniet wel van het lijden van anderen.

Wanneer Cohn voor de laatste keer bij Trump verblijft, krijgt hij van hem diamanten manchetknopen cadeau. Tijdens het eten hoort hij van Ivana, Trumps vrouw, dat ze nep zijn. “Hij kent geen schaamte”, zegt ze. Het is moeilijk om naar Cohn’s uitdrukking te kijken en je voor te stellen wat er allemaal achter zijn diepe ogen schuilgaat.

En aan die woorden moest ik denken toen ik las dat Trump Oekraïne wel wil blijven helpen, maar in ruil voor zeldzame aardmetalen. Oké, dus terwijl de Oekraïners al ruim drie jaar lang worden platgebombardeerd, opgeblazen, vermoord, beschoten, bestolen, ontvoerd en verkracht, wil Trump een dealtje sluiten wat alleen gunstig is voor Amerika. Geen schaamte inderdaad.

Trump is hiermee zonder twijfel de ergst mogelijke persoon die de leiding kan hebben over de VS vanwege zijn complete gebrek aan empathie, medemenselijkheid en moraliteit (dat volgens zijn oude leermeester Cohn slechts een verzinsel is). Om het over zijn abominabele kwaliteiten als zakenman nog maar niet te hebben. Dit is deprimerend, en de komende vier zal dit kwaadaardige figuur een continue bron van somberheid en moedeloosheid blijven.

Toch is er een sprankje hoop. In Europa, ondanks de smerige populistische stromingen, heerst nog altijd een gevoel van verbondenheid. En dat zullen we hard nodig hebben om ons staande te houden in een wereld met deze gekken aan de macht. Het zijn sombere tijden, en het einde is nog lang niet in zicht.