Borsjt Case Scenario

Posted on 26 februari 2022 by Jeppe Kleijngeld

Een van de belangrijkste vragen die ik de laatste dagen had bij de invasie van Oekraïne door Rusland was: waar is China? Naar het Westen luistert Poetin toch niet meer, dat is duidelijk, maar China – een zeer belangrijk handelspartner van Rusland – heeft grote invloed. The New York Times had het antwoord. De VS hebben herhaaldelijk met Chinese topfunctionarissen gepraat over de situatie, hebben intelligentie met hen gedeeld en ze gevraagd te helpen met het deëscaleren van het conflict. Maar de Chinezen weigerden.

Dit illustreert perfect de huidige verhoudingen in de wereld. De VS – hoewel op veel fronten nog machtig – is niet langer de grote baas. China is hard op weg de belangrijkste wereldmacht te worden. En ze zijn dikke maatjes met Poetins Rusland. Dat is een van de redenen waarom Poetin zich niet zo druk maakt om de economische sancties; dit is aanleiding om zijn handelsrelatie met China verder te gaan verbeteren. Voor Europa is dit alles geen prettig nieuws.

Waarom niet? Kijk naar onderstaande kaart. We kunnen de wereld nu grofweg verdelen in drie machtsblokken: China, Rusland en nog een groot deel van Azië, Europa en de Verenigde Staten. Het is duidelijk wie van deze drie verreweg het minste militaire macht heeft: Europa. Oekraïne hoort nu bij Rusland, dat is duidelijk*. Maar is Poetin daarmee tevreden? Hij haat het Westen blijkt uit verschillende van zijn recente toespraken. Wie zegt dat zijn invasieplannen ophouden bij Oekraïne? En dan opeens liggen er nog slechts twee landen tussen ons land en een potentieel verschrikkelijke vijand.

Op wie kunnen we rekenen om Poetin in zo’n geval af te remmen? Het militair krachtige China is vooral bezig met zijn eigen strijd met de VS om de economische wereldheerschappij. De VS was ooit onze bondgenoot, maar die tijden liggen achter ons. Biden is ons weliswaar goed gezind, maar hij heeft zijn handen vol aan interne strubbelingen in een intens verdeeld land.

In dat licht gezien ziet de wereldkaart er voor Europa behoorlijk angstaanjagend uit. Aan één kant een oppermachtig blok met tenminste één zeer kwaadwillende leider aan de macht. Aan de andere kant een bondgenoot op grote afstand waar we weinig van hoeven te verwachten. Een nieuwe realiteit voor Europa is aangebroken. Een tijd waarin ons Europeanen een veel bescheidener rol is toebedeeld dan we gewend zijn.

In het beste geval is de oorlog na de indexatie van Oekraïne voorbij en zullen we nog een lange tijd in spanning naast de Russen leven totdat toekomstige generaties mogelijk weer dichter tot elkaar gaan komen. In het slechtste geval breekt de Derde Wereldoorlog aan en is enorme vernietiging aan beide kanten gegarandeerd. Daar tussenin zitten nog heel veel niveaus van algehele onprettigheid. Gezien Poetins buitengewoon agressieve houding is er op moment helaas weinig om al te hoopvol van te worden. Het waren al spannende tijden en deze week zijn ze weer een heel stuk spannender geworden.

* Update 22-3: Dit is toch niet zo duidelijk als ik dacht. Poetin is er na drie weken oorlogsvoeren nog niet in geslaagd de hoofdstad Kiev te veroveren. Ik heb hem op strategisch gebied overschat: ik had niet gedacht dat hij zo’n bold move zou ondernemen als de overwinning niet zo goed als zeker was.

Macro-econoom Peter De Keyzer: ‘Kies altijd voor de positieve insteek’

Posted on 3 oktober 2020 by Jeppe Kleijngeld

We zitten midden in de grootste economische crisis sinds de Grote Depressie, maar is corona alleen maar droefheid of zijn er ook lichtpuntjes te bespeuren? We vroegen het aan rasoptimist Peter De Keyzer.

In 2013 schreef je het boek ‘Groei maakt gelukkig’ waarin jouw visie verwoord staat: optimisme + vrije markt = vooruitgang. Kun jij vertellen hoe jij tot die visie gekomen bent?
“Ik irriteerde mij vaak over hoe er in het publieke debat gesproken werd over het belang van economische groei, internationale handel of de toekomst van de Europese Unie. De werktitel van het boek was eerst ‘de 50 grootste misvattingen over de economie’, maar dat klonk toch wat negatief. Dus ik wilde er liever wat positiefs van maken. Vandaar de titel: ‘Groei maakt gelukkig’. Het boek is een pleidooi voor optimisme, ambitie, zelfredzaamheid, ondernemerschap, vooruitgang en intelligente groei.”

Is jouw visie nog veranderd sinds het schrijven of staat hij nog?
“Deze is alleen nog maar scherper geworden de afgelopen periode. Ik geloof heel sterk in individuele vrijheid, individueel initiatief, de kracht van innovatie, technologie en flexibiliteit. De maatschappij is van nature behoudsgezind. Er is een soort dictatuur van de status quo binnen bedrijven en de maatschappij. Alleen wanneer er een crisis komt wordt het politiek onmogelijke plots het politiek onvermijdelijke. Die processen hebben me altijd gefascineerd.”

In het licht van hoe de wereld er nu voor staat, hoe gaat het met de optimist in jou? Welke positieve ontwikkelingen zie je?
“De digitalisering is iets waar we al heel lang over praten, maar heel weinig aan deden. Vandaag zie je die ontwikkelingen versnellen. De externe omgeving dient als katalysator. Dat is een goede zaak. Het is niet alleen een manier om kosten te besparen, maar het gaat ook om het vinden van nieuwe manieren van samenwerking. Wat ook een positieve kant heeft is dat we door protectionisme meer op onszelf worden teruggeworpen. Dat biedt kansen voor bedrijven die vroeger moesten opboksen tegen bedrijven uit China of elders. En tenslotte vinden op macroniveau ontwikkelingen plaats die heel positief kunnen uitpakken. Iedereen is op zoek naar groei en waarin de overheid moet investeren, zoals infrastructuur, mobiliteit, 5G, digitalisering, lokale productie enzovoorts. Corona kan naast een crisis ook een hele grote economische sprong voorwaarts worden. Dat er vroeg of laat een crisis komt is onvermijdelijk. Hoe je ermee omgaat is een keuze.”

We hebben de lockdown gehad en de economie is voorzichtig weer aan het draaien. Hoe kijk je aan tegen het najaar van 2020?
“Het virus is er nog. Het vaccin is er nog niet. De jury is still out over wat nu de beste manier is om drie zaken met elkaar te verenigen: gezondheid, economie en vrijheid. Je mag er twee van de drie uitkiezen. China kiest voor gezondheid en economie en levert in aan vrijheid. In de VS gaat men voor economie en vrijheid: daar gaat het met de gezondheid weer slecht. In België is meer weerstand tegen een app, dus lijdt de economie meer onder corona. Dat is de keuze die landen moeten maken. Mijn insteek is: wat is je vrijheid waard als je thuis zit en geen kant op kan? Dat doet Nederland dus wel goed.”

Welke langdurige effecten van corona verwacht jij?
“De overheidsbestedingen zijn gigantisch, dus er worden veel schulden gemaakt. Centrale banken zullen die in belangrijke mate absorberen. Daarom zullen korte en lange termijn rentes voor een hele lange tijd nul zijn, verwacht ik. Dat heeft het effect dat de grote corporates zich quasi-gratis kunnen financieren en het midden- en kleinbedrijf – restaurants, event-organisatoren of kledingzaken – over de kop zullen gaan. Hoe snel we weer naar economische groei gaan zal heel sterk afhangen van de evolutie van het virus en hoe snel een vaccin ontwikkeld is. Die onzekerheid betekent voor CFO’s dat ze zullen moeten zorgen voor voldoende cashflow en wendbaarheid. Het kan nog een tijd gaan duren.”

> Lees verder op CFO.nl <<<

Europa in (permanente) crisis

Posted on 9 december 2015 by Jeppe Kleijngeld

Wanneer je Den Haag binnenrijdt, betreed je gelijk een andere wereld. Dit is waar de leiders van ons land zich ophouden. Vorige week woonde ik een lezing bij van prof. Mark Mazower (Columbia University) over de uitdagingen van Europa. Er waren wel 200 aanwezigen, allen leden van de Haagse elite; politici, intellectuelen en (hoge) ambtenaren. Ik voelde me een outsider – dat ben ik ook in deze kringen – en zo werd ik ook wel aangekeken. Wat je hier aantreft op deze bijeenkomsten is geen afspiegeling van de maatschappij.

Mazower betoogt dat het gezien de aanhoudende crisis in Europa makkelijk is om het zicht te verliezen op waar het allemaal om gaat. Maar waar gaat het eigenlijk om? Wat is het grotere plaatje? Volgens de professor gaat het Europese verbond in essentie om betere leefomstandigheden creëren voor iedere Europeaan. En daar kan niemand op tegen zijn. Verder moeten we stereotypen vermijden. Grieken zijn niet lui. Nederlanders die in Griekenland wonen betalen ook geen belasting. Het is het systeem dat niet goed is.

Klinkt als een nobel doel, maar gezien de enorme cultuurverschillen zou het doel net zo goed betere leefomstandigheden voor alle burgers ter wereld kunnen zijn. Wellicht heb ik meer met een Fransman dan een Taiwanees, cultureel gezien. Maar in tijden waarin de welvaart niet overvloeit, zullen mensen meer gefocust zijn op wat ze zelf verliezen dan op wat anderen kunnen winnen. Nationalisme zal oplaaien, dat is onvermijdelijk.

Natuurlijk zal een deel van de meer verlichte zielen in dit land de strategische doelen van het Europese project niet uit het ogen verliezen. Maar ondertussen blijven er brandjes ontstaan die snel uitwoeien tot enorme branden. We blijven voorlopig bezig met het blussen van die brandjes en het zal voor veel Europeanen lastig blijken solidair te zijn met elkaar. Er wachten nog donkere dagen voor het continent.

Booms and busts, bears and bulls, bubbles and burstings

Posted on 14 september 2015 by Jeppe Kleijngeld

Economie is psychologie. Voelen we ons massaal optimistisch, gaan we kopen, voelen we angst, dan trekken we ons terug en doen we helemaal niks meer. Hebben we veel schulden gemaakt, dan gaan we (zeker in Nederland) werken aan het verkleinen van die schulden wat weer rampzalig is voor economische groei.

Economie beweegt zich in conjuncturele cycli, die tot voor 2008 redelijk voorspelbaar waren. Niet meer. Als midden dertiger heb ik in mijn werkende leven maar één soort economische getij ervaren en dat is een neergang geweest. Toen ik in 2008 vond dat ik toch maar eens wat serieus werk moest gaan doen, liep het in het bedrijfsleven nog gesmeerd, maar daar kwam snel verandering in. De crisis raakte iedere organisatie – van profit sector tot overheid – en eindigde pas zeven jaar later. En zelfs dat is misleidend, want onder de oppervlakte sluimert nog veel meer misère. YouTube heeft de trend al voor ons uitgetekend:

Recentelijk meldde het CBS dat de economie nu pas weer het niveau heeft bereikt van 2008. We zijn dus niet gegroeid in de afgelopen zeven jaar, gekrompen zelfs. Niet dat het erg is. Het enige echt vervelende van crisis in ons land is dat je je baan kunt verliezen. Verder kun je in feite gewoon doen wat je altijd al deed. Dat de politiek zaken kapot bezuinigt is ook slecht nieuws voor veel mensen, maar dat zie ik toch niet als direct gevolg van de crisis: dat zou anders kunnen, al zeg ik niet dat de politiek een makkelijke taak heeft gehad.

Maar nu hebben we het getij dus mee, wat een ervaring! Ik kan nu gewoon business ideeën voorleggen en uitvoeren, en ze werken ook nog. Mensen en bedrijven zien het weer zitten. Ze gaan investeren, mensen aannemen, innoveren. Ik zit niet stil: Behalve de nieuwe initiatieven bij CxO Media heb ik vorige week mijn eerste freelance klus gedaan. Ik word deeltijd ondernemer, en dat is nodig ook.

Want economische groei of niet, het is al lang duidelijk dat dit geen normale tijd is waarin we leven. We zullen nooit meer terugkeren naar ‘business as usual’. Er zijn verschillende ontwrichtende ontwikkelingen gaande die nu samenkomen en een terugkeer naar voor de crisis onmogelijk maken. De drie belangrijkste zijn:

– Het kapitalisme in huidige vorm richt te veel schade aan aan de natuurlijke hulpbronnen van de mens en zorgt voor steeds grotere ongelijkheid. De economie zal op grootschalige wijze hervormd moeten worden.
– Europa en Amerika verliezen hun dominante positie aan groeiende mega-economieën als China en India.
– Technologische ontwikkelingen gaan sneller dan ooit en ontwrichten iedere industrie.

Ook hier geldt: het is alleen vervelend als je hierdoor inkomen verliest, en mocht je denken dat jou bedrijf of sector veilig is: think again. Ik raad iedereen aan ontwikkelingen heel nauw te volgen en na te denken over alternatieven voor je huidige vak. Maar eerst nog even genieten van de hoogconjunctuur die nu nog bij onze bubbel economie hoort. Het zal van korte duur zijn; de instabiliteit van ons systeem tekent zich met de dag duidelijker af.