‘The evil I’m talking about lives in us all. It takes hold in an individual, in private lives, within a family, and then it’s children who suffer most. And then, when the conditions are right, in different countries, at different times, a terrible cruelty, a viciousness against life erupts, and everyone is surprised by the depth of hatred within himself. Then it sinks back and waits. It’s something in our hearts.’
― June in ‘Black Dogs’
De Westerse wereld dacht in 1945 definitief met het kwaad te hebben afgerekend. Dit is een misrekening geweest, zegt oud-schaakkampioen Garry Kasparov in zijn boek ‘Winter Is Coming: Why Vladimir Putin and the Enemies of the Free World Must Be Stopped’ uit 2015. Dat fantasiefilms een mooie metafoor zijn voor oorlogen blijkt uit de titel: ‘Winter is Coming’ komt uit Game of Thrones en ‘Enemies of the Free World’ uit The Lord of the Rings. Kasparov verliet in 2013 definitief Rusland nadat hij zijn thuisland had zien veranderen in een dictatuur onder Poetin.
Zijn visie over hoe we moeten omgaan met de leider van de Russische Federatie is helder: ‘je kunt het kwaad niet met wortel en al verwijderen’, schrijft hij. ‘Je moet er voortdurend scherp op blijven waar het opduikt en het meteen de kop indrukken.’ En hierin heeft het Westen gefaald als het op Poetin aankomt. De Russische leider heeft voortdurend de grenzen overschreden, zoals een psychopathische narcist dat doet: kijken hoe ver hij kan gaan. Toen hij het Krim annexeerde in 2014 had het Westen hem snoeihard moeten aanpakken met de hardst mogelijke economische sancties, maar dat deed het Westen niet waardoor Poetin het signaal kreeg in zijn zieke geest dat hij verder kon gaan.
Niemand had verwacht dat hij een full blown invasie zou doen in Oekraïne omdat hij daarbij ook zijn eigen land tot paria zou maken en zou veroordelen tot een zware economische achteruitgang die decennia zal aanhouden. En dit is één van de kenmerken van het kwaad anno nu; de volledige bereidheid tot zelfdestructie als het maar zijn doel dient om de wereld in chaos te storten. Dit wordt in Poetins geval gedreven door een pure haat voor het vrije Westen. Poetin haalde in een van zijn gestoorde speeches onlangs J.K. Rowling aan en hoe walgelijk hij het vond dat zij gecanceld werd om dingen die ze gezegd heeft over transgenders. Poetin haat cancel culture, en nu wordt Rusland wereldwijd gecanceld.
Een ambtgenoot van Poetin die hem qua vernietiging waarschijnlijk gaat overtreffen is Jaire Bolsonaro. De Braziliaanse president is bezig met een grand plan voor massamoord dat zelfs niet onderdoet voor Hitler, Stalin en Mao. De warming-up was de coronapandemie waar in Brazilië meer dan 660.000 mensen aan zijn doodgegaan dankzij zijn crimineel lakse beleid (alleen in de VS, waar toevallig ook een narcist aan de macht was, waren het er meer: 1.004.000). Zijn tweede actie is het zwaar versoepelen van de wapenhandel geweest wat heeft geleid tot een gigantische toename in wapens en moorden in Brazilië. Alsof dat niet genoeg is, is hij momenteel bezig middels vijf nieuwe wetten het Amazonegebied definitief te laten vernietigen wat een ramp zal betekenen voor de planeet. Hij zei het al bij zijn aantreden: “Ik ben goed in doden”. Daar is geen woord van gelogen.
Bolsonaro is de ultieme vertegenwoordiging van een ander kenmerk van het kwaad; de bereidheid om natuur te vernietigen op ongekende schaal. Hij is als Saruman uit The Two Towers die het prachtige bos Fangorn afbrandt en vervangt door een grootschalige oorlogsindustrie. Twee belangrijke wereldmachten worden nu geleid door bezeten maniakken, maar ik vrees dat we het daar niet mee gehad hebben. Er is een reëel gevaar dat Trump of een andere engerd, zoals DeSantis, aan de macht komt in de VS. En Xi, de dictator die China in zijn greep heeft, is onmogelijk te vertrouwen. Kijk wat het dictatorschap met Poetin gedaan heeft.
Dit is één van de bewezen voordelen van onze democratie, dat niet een of andere idioot aan de macht kan blijven en een land kapot maakt in zijn waanzin. Rusland had dit ook kunnen hebben, maar daar heeft de democratie niet langer dan acht jaar geduurd. God mag weten hoe lang het nu weer gaat duren voor ze van deze travesty hersteld zijn. Niet dat het Westen zo perfect is, verre van. De afgelopen jaren hebben regeringen met een hebzuchtig neoliberaal beleid gezorgd voor een groeiende kloof tussen de haves en have-nots en een steeds verder uitgeholde middenklasse. Het is hier lang niet zo erg als in de VS, maar het gaat niet de goede kant op. En dat zorgt ervoor dat bovenstaande autocraten zoveel ‘volgers’ hebben (in het socialmedia tijdperk zijn het niet alleen volgers, maar noemen we ze ook echt zo).
Dan is er nog de klimaatcrisis en zesde massa-extinctie, die maakt dat we het ons helemaal niet kunnen veroorloven om in oorlog verwikkeld te zijn met de Russen of Chinezen. De wereldmachten zouden nu op ongekend niveau moeten samenwerken en historische initiatieven moeten ontplooien om te redden wat er te redden valt. Maar dat zit er niet in. Een van de zeldzame positieve berichten in al deze misère is dat het Westen meer verenigd is dan in decennia en bereid is Poetin aan te pakken. Volgens Kasparov is dat – helaas – de enige taal die een dictator verstaat. Hopelijk krapt Xi zich nu wel even achter de oren voordat hij ook een invasie gaat doen in Taiwan.
In de media gaan de Oekraïne-berichten vaak over het voorkomen van een Derde Wereldoorlog. Deze is eigenlijk al begonnen; we weten alleen nog niet wat voor oorlog dat is, en hoe we hem moeten vechten. Kasparov heeft gelijk; het kwaad is niet weg. We kunnen we doen alsof we geen vijanden meer hebben, maar dat betekent nog niet dat het waar is. Poetin heeft zijn kaarten laten zien. En hij zal niet stoppen totdat hij tegengehouden wordt. Winter is here.
FRAGMENTEN UIT HET SCHEMERLAND 