De Amerikaanse revalidatiearts John Sarno (1923–2017) ontdekte de werkelijke oorzaak van veel chronische fysieke klachten die door veel andere artsen over het hoofd worden gezien. Hoewel Sarno in 2017 overleed, wordt zijn gedachtegoed voortgezet door nieuwe specialisten, zoals Jan Rosmalen in Nederland en Nicole Sachs in de Verenigde Staten.

In zijn boek ‘The Mindbody Prescription’ schrijft Sarno dat hij het centrale idee te danken heeft aan hoogleraar psychiatrie Stanley Coen: chronische pijn is een strategie van het brein om de aandacht af te leiden van beangstigende, onderdrukte emoties.

Sarno testte dit idee door zijn patiënten uit te leggen wat volgens hem de echte oorzaak van hun klachten was. Degenen die zijn diagnose accepteerden, herstelden vaak. Bij patiënten die het niet accepteerden, bleef de pijn bestaan.

Een reservoir van onderdrukte gevoelens
Bij Loesje is de pijn – die tien jaar geleden escaleerde en uiteindelijk leidde tot fibromyalgie – ook een fysieke manifestatie geweest van onderdrukte angst. Nu ze via een cursus deze angst alsnog heeft leren voelen, is de fysieke pijn volledig verdwenen. Het ‘medicijn’ bestaat dus uit kennis, bewustwording, inzichten en informatie.

Het doel van de cursus is om onderdrukte emoties via journaling en meditatie op een veilige manier naar boven te laten komen. Er zijn drie mogelijke bronnen van deze emoties:

De eerste bron bestaat uit negatieve gevoelens die in de kindertijd zijn ontstaan, maar nooit zijn verwerkt of geuit.

Kleine Loesje

De tweede bron komt voort uit zelfopgelegde stress, vaak gekoppeld aan persoonlijkheidskenmerken. Deze mensen zijn perfectionistisch, compulsief, nauwgezet en ambitieus, maar tegelijk sterk gericht op pleasen, het vermijden van conflicten en het streven om een goed en hulpvaardig persoon te zijn. Ze zoeken vaak onbewust naar goedkeuring in de vorm van liefde, bewondering of respect. De psychische druk die dit veroorzaakt, kan ingrijpende gevolgen hebben.

De derde bron van onderdrukte gevoelens is een reactie op de dagelijkse stressfactoren.

Sarno vergelijkt dit met een bankrekening: gevoelens van woede en angst worden een leven lang gestort, maar zelden opgenomen. Op een gegeven moment bereikt het saldo een kritiek punt. Om te voorkomen dat de ‘vulkaan’ uitbarst, creëert het brein een afleidingsmanoeuvre. Dat kan rugpijn zijn, maar Sarno noemt ook migraine, zweren, huidaandoeningen, allergieën en chronisch vermoeidheidssyndroom. In het verleden was een maagzweer een veelgebruikte uitlaatklep, maar sinds die algemeen wordt erkend als stressgerelateerd, is deze uiting minder ‘bruikbaar’ geworden voor het brein. Inderdaad hoor je tegenwoordig zelden nog iemand over maagzweren.

What Hurts or What Hurts More…
Er is dus een manier om van chronische pijn af te komen. Maar er is geen sprake van een ‘gratis lunch’: de prijs voor deze genezing is het alsnog doorvoelen van de emoties die je eerder hebt verdrongen. Alleen dan zal het brein stoppen met het inzetten van fysieke pijn als afleiding.

In Loesje’s geval is er sprake van meervoudig, complex trauma en een gegeneraliseerde angststoornis. Nicole Sachs – psychotherapeut en voormalig patiënt van Sarno – benadrukt in haar podcast ‘The Cure for Chronic Pain‘ dat je een keuze hebt: “What hurts or what hurts more.”

Voor Loesje is de angst en de intensiteit van de EMDR-traumatherapie pijnlijker dan de chronische pijn ooit was. Maar teruggaan is geen optie meer: het ‘beest’ dat jarenlang in het donker zat, is ontwaakt en laat zich niet meer onderdrukken. Ze moet hier doorheen. En uiteindelijk is dat precies wat nodig is: geen symptoombestrijding meer, maar het aangaan van de werkelijke, onderliggende oorzaken.

Een oefening om je bewust te worden van je verborgen emoties.