Op 26 mei 2021 won Milieudefensie de klimaatzaak tegen Shell. De olie- en gasgigant moet zijn CO2-uitstoot eind 2030 terugbrengen tot netto 45% ten opzichte van het niveau van 2019. Het werd breaking news over de hele wereld.
“Minstens zo belangrijk als de uitspraak zelf is wat de rechter zei”, begon Donald Pols, Executive Director Milieudefensie, in een door Milieudefensie georganiseerde webinar. “Namelijk dat klimaatverandering ernstige risico’s meebrengt voor mensenrechten, zoals het recht op leven, en dat Shell deze mensenrechten moet respecteren.”
Pols is de juichende man op de foto die viral ging na de uitspraak. De impact van dit moment kan niet onderschat worden. “We zijn een power factor geworden”, stelde hij. “De impact van 45% minder uitstoot door Shell is vijf keer zoveel als de hele Nederlandse economie bij elkaar. Dat zijn resultaten om aan je kleinkinderen te vertellen.”
Aan de tafel zaten ook Roger Cox, de advocaat van Milieudefensie die eerder ook de Urgenda-zaak tegen de Nederlandse overheid won en in 2021 op Time’s ‘100 Most Influential People’-lijst werd gezet, Mark van Baal, de directeur van Follow This – een groep verenigde aandeelhouders die oliebedrijven willen dwingen tot verandering, en Andres van der Linden, Responsible Investment Advisor bij PGGM Investments.
Allen zijn op hun eigen manier bezig met (olie)bedrijven hun strategie te laten veranderen om de klimaatdoelstellingen van Parijs te halen. “Oliebedrijven gaan zelf geen doelen stellen in lijn met het Parijs-akkoord”, zei Van Baal. “Daarom maken wij als activistische aandeelhouders zichtbaar dat meer en meer investeerders verandering willen. De klimaatcrisis is een zeer urgent probleem en we hebben maximale inspanning nodig van alle stakeholders. Vooral aandeelhouders zijn belangrijk omdat zij bedrijven zover kunnen krijgen dat ze gaan veranderen. En gelukkig spreken steeds meer aandeelhouders zich uit tegen het bestuur. Daar is moed voor nodig, want stemmen is openbaar, en die aandeelhouders krijgen vaak dezelfde avond nog een telefoontje waarin ze duidelijk wordt gemaakt dat dit niet goed is voor de relatie.”
Een nieuw precedent
“Na de overwinning op Shell, bleef het oliebedrijf lange tijd stil, waarom was dat?”, vroeg gastvrouw Sandra Rottenberg zich af. Volgens advocaat Roger Cox is dit normaal. “Je gaat na zo’n zaak als bestuur evalueren en besluiten of je wel of niet in hoger beroep gaat en op welke gronden. Ook denk ik dat Shell verrast was door de uitspraak. Ze zijn gewend om altijd te winnen in de rechtszaal.”
Rottenberg: “Heeft Shell niet een scenario-afdeling hiervoor?”
Cox: “Zeker, een hele goede. In de jaren 90’ hebben ze al een scenario ontwikkeld waarin dit soort rechtszaken wijdverspreid zou worden nadat er vaker klimaatgerelateerde natuurrampen zouden voorkomen.”
Maar toch werd Shell verrast. Volgens Pols omdat Shell een zeer invloedrijke politieke speler is. “Veel hoge ambtenaren komen bij Shell vandaan of gaan naar Shell na hun politieke carrière. Shell is geen onderwerp van beleid, maar een beleidsmaker. Ze vielen lange tijd buiten alle regulering. Deze uitspraak heeft het level playing field veranderd.”
Cox: “Een nieuw precedent is met deze zaak geschapen, namelijk dat systemische spelers – overheden, bedrijven – de juridische verplichting hebben om het systeem te veranderen. Lange tijd hebben ze de verantwoordelijkheid bij de burgers gelegd – ‘als zij andere keuzes maken veranderen wij mee’ – maar die valkuil trappen we niet meer in.”
FRAGMENTEN UIT HET SCHEMERLAND 