Waarom verborgen emoties de werkelijke oorzaak zijn van veel chronische pijn

De Amerikaanse revalidatiearts John Sarno (1923–2017) ontdekte de werkelijke oorzaak van veel chronische fysieke klachten die door veel andere artsen over het hoofd worden gezien. Hoewel Sarno in 2017 overleed, wordt zijn gedachtegoed voortgezet door nieuwe specialisten, zoals Jan Rosmalen in Nederland en Nicole Sachs in de Verenigde Staten.

In zijn boek ‘The Mindbody Prescription’ schrijft Sarno dat hij het centrale idee te danken heeft aan hoogleraar psychiatrie Stanley Coen: chronische pijn is een strategie van het brein om de aandacht af te leiden van beangstigende, onderdrukte emoties.

Sarno testte dit idee door zijn patiënten uit te leggen wat volgens hem de echte oorzaak van hun klachten was. Degenen die zijn diagnose accepteerden, herstelden vaak. Bij patiënten die het niet accepteerden, bleef de pijn bestaan.

Een reservoir van onderdrukte gevoelens
Bij Loesje is de pijn – die tien jaar geleden escaleerde en uiteindelijk leidde tot fibromyalgie – ook een fysieke manifestatie geweest van onderdrukte angst. Nu ze via een cursus deze angst alsnog heeft leren voelen, is de fysieke pijn volledig verdwenen. Het ‘medicijn’ bestaat dus uit kennis, bewustwording, inzichten en informatie.

Het doel van de cursus is om onderdrukte emoties via journaling en meditatie op een veilige manier naar boven te laten komen. Er zijn drie mogelijke bronnen van deze emoties:

De eerste bron bestaat uit negatieve gevoelens die in de kindertijd zijn ontstaan, maar nooit zijn verwerkt of geuit.


Kleine Loesje

De tweede bron komt voort uit zelfopgelegde stress, vaak gekoppeld aan persoonlijkheidskenmerken. Deze mensen zijn perfectionistisch, compulsief, nauwgezet en ambitieus, maar tegelijk sterk gericht op pleasen, het vermijden van conflicten en het streven om een goed en hulpvaardig persoon te zijn. Ze zoeken vaak onbewust naar goedkeuring in de vorm van liefde, bewondering of respect. De psychische druk die dit veroorzaakt, kan ingrijpende gevolgen hebben.

De derde bron van onderdrukte gevoelens is een reactie op de dagelijkse stressfactoren.

Sarno vergelijkt dit met een bankrekening: gevoelens van woede en angst worden een leven lang gestort, maar zelden opgenomen. Op een gegeven moment bereikt het saldo een kritiek punt. Om te voorkomen dat de ‘vulkaan’ uitbarst, creëert het brein een afleidingsmanoeuvre. Dat kan rugpijn zijn, maar Sarno noemt ook migraine, zweren, huidaandoeningen, allergieën en chronisch vermoeidheidssyndroom. In het verleden was een maagzweer een veelgebruikte uitlaatklep, maar sinds die algemeen wordt erkend als stressgerelateerd, is deze uiting minder ‘bruikbaar’ geworden voor het brein. Inderdaad hoor je tegenwoordig zelden nog iemand over maagzweren.

What Hurts or What Hurts More…
Er is dus een manier om van chronische pijn af te komen. Maar er is geen sprake van een ‘gratis lunch’: de prijs voor deze genezing is het alsnog doorvoelen van de emoties die je eerder hebt verdrongen. Alleen dan zal het brein stoppen met het inzetten van fysieke pijn als afleiding.

In Loesje’s geval is er sprake van meervoudig, complex trauma en een gegeneraliseerde angststoornis. Nicole Sachs – psychotherapeut en voormalig patiënt van Sarno – benadrukt in haar podcast ‘The Cure for Chronic Pain‘ dat je een keuze hebt: “What hurts or what hurts more.”

Voor Loesje is de angst en de intensiteit van de EMDR-traumatherapie pijnlijker dan de chronische pijn ooit was. Maar teruggaan is geen optie meer: het ‘beest’ dat jarenlang in het donker zat, is ontwaakt en laat zich niet meer onderdrukken. Ze moet hier doorheen. En uiteindelijk is dat precies wat nodig is: geen symptoombestrijding meer, maar het aangaan van de werkelijke, onderliggende oorzaken.

Een oefening om je bewust te worden van je verborgen emoties.

Tijdloze klassiekers

Rosa is nu op een leeftijd gekomen (tien, bijna elf) dat ze ‘volwassen’ films met me kan kijken. Alhoewel volwassen? Veel mensen zouden Star Wars omschrijven als kinderfilm. Ik zal nog even moeten wachten tot ik mijn gewelddadige favorieten zoals GoodFellas en The Godfather met haar kan bekijken, maar de lichtere klassiekers, zoals de originele Star Wars trilogie dus, zorgen al voor veel (darth)vader- en dochter-kijkplezier.

Ik ben expres begonnen met Star Wars: Episode IV – A New Hope, en niet met de prequel trilogie, omdat ik wilde dat ze de verrassing van episode V (“I am your father”) zou beleven als de oorspronkelijke bioscoopbezoekers in 1980. Ze vond het vreemd om te beginnen met de vierde aflevering van een serie, maar ik heb haar uitgelegd dat de beste verhalen vaak een ongeziene voorgeschiedenis hebben en dat die soms ongezien blijft, maar in het geval van Star Wars later alsnog verfilmd is (een understatement, aangezien Disney bezig is ieder personage en tijdperk een eigen film of serie te geven) .

Het was ook een test om te zien of deze films van 46 tot 40 jaar oud ook een nieuwe generatie zouden aanspreken en dat deden ze. Rosa is een nieuwsgierig kind en ze stelde me allemaal vragen over de personages en de mythologie van het Star Wars universum. Ook wisten de personages haar duidelijk in te pakken; van de komische C3PO en R2D2 en de mysterieuze Obi-Wan Kenobi tot de vurige Leia, koppige Han en dappere Luke. En natuurlijk vond ze de slechteriken fascinerend.

Het was geweldig om haar reactie te zien op legendarische scènes, zoals de ontsnapping uit de Death Star en natuurlijk de ultra-spannende finale. De special effects blijven geniaal. Af en toe doorzag ze de trucjes van het pre-digitale tijdperk, zoals de met stop motion geanimeerde tauntauns in The Empire Strikes Back. In deze fenomenale film leerde ze het personage Darth Vader pas echt kennen. Ze vond het hilarisch om te zien hoe hij zijn incompetente ondergeschikte straft door hem op afstand te force chocken terwijl hij via een monitor de collega naast hem promotie geeft. Dat geeft zelfvertrouwen.

Toen kwam natuurlijk dat moment waarop Vader aan Luke vertelt dat hij zijn vader is. De uitdrukking op haar gezicht was fantastisch en toen in Return of the Jedi volgde er nog een verrassing als Yoda Luke op zijn sterfbed meedeelt: “there is another Skywalker.” De films hebben de toets des tijds glansrijk doorstaan. Goed nieuws voor mij, want ik kan de lijst met films die we gaan kijken flink uitbreiden.

We zijn nu bezig met de prequel trilogie. Visueel staan deze films nog altijd als een huis en de visie erachter ook, maar de uitvoering kent de nodige gebreken. Rosa wist goed uit te leggen waarom ze de originele films beter vond (‘it’s the characters, stupid!’). Ik denk dat er wel een filmrecensent in haar schuilt en sowieso een filmfreak, zoals haar vader.

Klimaatangst dromen

Twee of drie kinderbijen bevinden zich onder water in de sloot achter mijn huis. Hun twee grote ouders ‘zwemmen’ achter ze en ze zijn in paniek. Als hun kroost nog veel langer onder water blijft verdrinken ze. Ik sta aan de kant en wil de kinderen er uitvissen. Maar de ouders willen instinctief niet dat ik aan hun kinderen kom. Als ik de kleintjes pak, zullen ze me zeker steken en dus kan ik de kinderen niet helpen….

Dit was een van de twee ‘klimaatangst’ dromen die ik in oktober 2021 gehad heb, inmiddels anderhalf jaar geleden. De tweede ging over een groep boze Afrikanen die onderweg waren naar ons veilige Nederland. Ik had me aangesloten bij een groep gewapende verdedigers. Ik maakte me er druk over dat ik geweld zou moeten gaan gebruiken tegen mensen die eigenlijk niks verkeerd deden. Natuurlijk willen ze naar Europa komen als hun eigen landen onbewoonbaar worden. Maar toch zou ik nu op ze in gaan rammen met een metalen honkbalknuppel.

De eerste droom vond plaats nadat ik uit eten was geweest met een groep ‘belangrijke mensen’ voor m’n werk. Er was vooraf een mailtje rondgegaan met daarin de mededeling dat het restaurant wilde weten of we vis of vlees wilden. En iedereen had hier op gereageerd alsof het de normaalste vraag van de wereld was:‘vlees, vis, vis, vlees, vis, vlees, vis…. En dit zijn heel intelligente mensen. Thought leaders binnen hun gebied. Als zij al niet inzien dat de wereld in een enorme crisis zit en actie nu echt hard nodig is, wie dan wel?

Ik vond het dan ook niet lastig om die dromen meteen te kunnen duiden. De bijen uit mijn eerste droom staan symbool voor de achteruitgaande natuur, de kinderen voor de nieuwe generatie die de dupe gaan worden van het gebrek aan actie en de volwassen bijen (de ouders) voor de huidige generatie die geesteloos hun instincten blijven volgen en de situatie daarmee steeds erger maken.

De evolutie heeft mensen niet uitgerust met de mentale tools om adequaat op klimaatverandering te kunnen reageren. Klimaatverandering is non-lineair en we hebben de neiging te onderschatten hoe ernstig en snel het ons gaat raken. Echter, ben ik nu – anderhalf jaar na deze dromen – iets positiever geworden. Ik heb de afgelopen tijd een aantal artikelen geschreven over investeren in klimaatoplossingen en heb het gevoel dat we op een omslagpunt zitten. Dat geldt ook voor de leidende investeerders die ik voor de stukken gesproken heb.

Klopt, er moet nog ontzettend veel kapitaal naar klimaatoplossingen om naar netto nul te gaan, maar er is een duidelijk pad waarin we ons uit deze situatie kunnen investeren. Door om te schakelen naar renewables (o.a. zon en wind) en groene waterstof, kunnen we de uitstoot verminderen met 75 procent. De laatste 25 procent moet met carbon removal-oplossingen verwijderd worden. Om dat te realiseren moet er zo’n drie tot vijf biljoen dollar per jaar naar de transitie komen tot aan 2050. We zitten nu op 600 miljard. Een verhoging van vijf tot acht keer is dus nodig willen investeerders de wereld behoeden voor catastrofische klimaatverandering. Dit wordt een gigantische opgave.

Gaan we er zonder kleerscheuren vanaf komen? Absoluut niet. Daar is het al te laat voor. Maar ik vermoed dat we de omslag kunnen maken zonder dat de temperatuur meer dan twee graden oploopt. Dat is op zichzelf al rampzalig voor de mensheid. Vele leefgebieden voor mensen en dieren zullen onbewoonbaar worden. Maar de wereld zal zich kunnen aanpassen aan de effecten en de ergste doemscenario’s zullen voorkomen worden. Het is bemoedigend om te zien dat de mindset anno 2023 aan het omslaan is. Maar op de weg naar netto nul zullen nog vele tegenslagen opduiken. Het wordt een rocky ride de komende decennia met nog vele klimaatangst dromen voordat dit hoofdstuk zijn climax bereikt.

VIDEO: Trailer Nicky & Mugs (1999)

Ik heb een nieuwe video op mijn YouTube-kanaal gezet: een trailer van één van mijn vroegste video’s. Nicky & Mugs is een nooit afgemaakte amateur gangster film. Voor deze trailer heb ik ook geput uit de wel afgemaakte korte video Half 6 waarin de personages Nicky en Mugs geïntroduceerd worden.

Het zes minuten durende Half 6 heb ik samen met mijn oude maat Max gemaakt op de videocursus Open Studio in Charme, Frankrijk. Het gaat over de twee jonge criminelen Mugs en Nicky (gespeeld door Max en ikzelf) die door de straten van een klein Frans dorpje zwalken. Mugs steelt een set jeu de boules ballen en de twee vrienden doen een potje in een steegje. Een Franse toerist vraagt de weg (logisch!) en de gangsters slaan hem finaal in elkaar.

In de volgende scène lopen ze door een bos. Nicky beledigt Mugs door te zeggen dat hij er als een wijf bijloopt. Mugs gooit hem voor straf van een heuvel af. Vervolgens komen ze bij een bar waar Mugs alleen een biertje voor zichzelf besteld. Nicky gooit woedend zijn brandende peuk in het biertje en de twee kemphanen beginnen te knokken. Als Mugs met een bloedneus op de grond ligt ziet hij dat het half zes is (“shit, half zes man!”) en de twee vrienden zetten het op een rennen.

Na een keiharde spint komen ze bij een huisje, bergen hun pistolen op en gaan naar binnen. Nu komt de punchline. Een vrouw die hun moeder blijkt te zijn vraagt of ze hun handen al hebben gewassen en begint ze te meppen als ze toegeven van niet. De harde criminelen blijken niets meer dan puberjongens te zijn.

Half 6 is duidelijk geïnspireerd door Scarface (mijn kapsel is hetzelfde als Tony Montana), GoodFellas (er zit een heuse freeze frame in!) en Reservoir Dogs (gangsters wandelend over straat met coole muziek). Helaas kan ik het niet online zetten, want er zit gelicenseerde muziek onder.

De bedoeling van het vervolg getiteld Nicky & Mugs was om er een échte gangster film van te maken met drugs, rip deals en liquidaties, maar omdat het mijn eerste zelfstandige videoproject was maakte ik een aantal grote beginnersfouten. Zo begon ik met filmen voordat ik een script geschreven had, zodat ik slechts een vaag idee had van waar het verhaal heen ging. Ook filmde ik op plekken, zoals de McDonalds (geïnspireerd door Pulp Fiction?), waar achtergrondmuziek opstond, zodat montage achteraf niet mogelijk bleek.

De trailer is dus eigenlijk een fake trailer (want er is geen film en die zal er ook niet komen), maar ik vond het fijn om nog iets met het – vaak best grappige – materiaal te doen. Kijk dus hier mijn regiedebuut, mijn eigen Mean Streets:

Bekijk hier: Trailer Nicky & Mugs (1999)