Tagarchief: Carl Jung

Een gevalletje synchroniciteit

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Onlangs schreef ik een blog over Carl Jung en zijn principe van synchroniciteit. Het optreden van betekenisvolle toevalligheden die geen oorzaak lijken te hebben. Oftewel, er gebeurt iets in de geest en gelijktijdig gebeurt er iets in de fysieke wereld dat gerelateerd lijkt te zijn. Bijvoorbeeld, je oma is net overleden en kort daarna vliegt er een vogel door je raam naar binnen die op tafel gaat zitten. Of je realiseert je dat je toe bent aan een nieuwe baan en dezelfde dag wordt je via een kennis benaderd voor een interessante opdracht.

Ik dacht bij het schrijven van de blog na of ik zulke dingen heb meegemaakt en kon me er weinig voor de geest halen. Maar in 2013 heb ik wel een vrij vreemde meegemaakt. Een maand voordat het gebeurde was ik op een korte vakantie met Loesje en Rosa in de Veluwe. Onderweg reden we achter een bedrijfsbusje met een clown-achtig gezicht op de achterkant. We maakten hier wat grappen over; ‘als je reclame wilt maken voor je bedrijf moet je niet een ‘clown gone bad’ op je bus plakken.’ Ook leek de beste man, die waarschijnlijk de directeur-eigenaar van het bedrijf is, op iemand die we kenden.

Ik had de naam van het bedrijf in mijn telefoon opgeslagen om er later een keer een marketingblog over te schrijven. ‘5 don’ts bij autobestickering’, of iets dergelijks. Toen ik een maand later op straat liep in Amstelveen dacht ik daar opeens weer aan – god mag weten waar mijn hersens zich mee bezighouden – en toen zag ik opeens dat busje geparkeerd langs de weg staan. 100 kilometer van waar we hem tijdens de vakantie hadden gezien! Terwijl ik er net over aan het nadenken was – en geloof me, zoveel dacht ik niet terug aan dat incident. What are the odds? Ik heb maar een foto gemaakt als herinnering.

Volgens biocentrisme is zo’n gebeurtenis redelijk makkelijk te verklaren. Alles komt voort uit hetzelfde mentale eenheidsveld. Jung noemde dit het collectieve onbewuste. Het enige probleem in mijn geval: hij beschreef zulke gebeurtenissen als betekenisvol. En wat is de betekenis van die man op het busje? Misschien had het iets te maken met die vriend van me. Ik heb heb onze vriendschap verbroken in 2009, dus misschien had het daar mee te maken? Inmiddels heb ik wel weer contact met hem, maar in die tijd was daar geen sprake van. Of misschien is de clown één van Jung’s archetypes. En juist degene die geen betekenis heeft en als enige boodschap te verkondigen heeft: ‘life is weird’. Klinkt als een solide Jungiaanse analyse al zeg ik het zelf.

Jung, psychologist and idealist philosopher

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Born in Switzerland, Carl Gustav Jung (1875 – 1961), along with Sigmund Freud, became the most well known psychiatrist of the twentieth century and possibly of all time.

In his little book ‘Decoding Jung’s metaphysics’, philosopher Bernardo Kastrup analyses Jung’s metaphysics. In other words: What is beyond what we think of as the physical world? Or in Kastrup’s words: A metaphysics of nature entails a certain view about what nature is in and of itself, as opposed to how it behaves (which is the study of science).

According to Kastrup, Jung hid his thoughts about this in his writing, because he was first and foremost a scientist. But Kastrup makes it obvious that Jung was also very much an idealist philosopher, which means that he thought that mind is primary in nature. In Jung’s view, the psyche holds the body rather than the other way around.

Famous principles in Jung’s work are archetypes, the collective unconscious and synchronicity, all principles that fit the idealist view very nicely. Jung considers the unconscious integral to the psyche. Sometimes, experiences in the unconscious can potentially cross the boundary and enter ego-consciousness. That is clearly an idealist position: There is only one mind (mind-at-large) and egos are localisations of this mind-at large or collective unconscious (or for the Dutch reader: Fragmenten uit het Schemerland). Content of this collective unconscious could potentially enter the ego-mind. Jung refers to these experiences as ‘psychoid’.

Jung describes archetypes as unconscious, but nonetheless active-living dispositions, ideas in the Platonic sense, that perform and continually influence our thoughts and feelings and actions. These ideas have effects which have an organizing influence on the contents of consciousness.

For instance, the inner life and behavior of a mother towards her child is largely determined by the so-called ‘mother archetype’, a mode of being and acting that is inherited by every woman and constellated by the presence of the child. These behaviours are thus not learned, but inborn. They correspond to the primordial templates of the collective unconscious (the larger mind) as they assert themselves by impinging on ego-consciousness.

The archetypes cannot be apprehended in and of themselves. All we can assess is the organising effects on our ego-consciousness. This is once again an idealist perspective. All we know, and can ever know for certain, is what we directly perceive. We cannot observe archetypes directly. All we have is the images, dreams and visions they help create. An archetype is a tendency that ‘tends’ to express itself in a certain way, Kastrup writes.

Each archetype can manifest itself to a variety of images, feelings and spontaneous behavioural patterns, all of which symbolize – or point to – a message. Our deeper dreams, visions, passions and impulsive actions thus have a meaning and can be interpreted, if only we pay attention to them. Taken together, the archetypal manifestations in our lives – in both dream and waking states – form a symbolic narrative meant to show to ego-consciousness what is going on in the unconscious. It is up to the Jung-analyst to unravel the meaning of these narratives.

Synchronicity is described by Jung as the simultaneous occurrence of a certain physic state with one or more external events which appear as meaningful parallels to the momentary subjective state. As an example, Jung famously reported an incident he witnessed during a therapy session. The female patient he was seeing related a dream in which she was given a golden scarab, an important archetypal symbol of rebirth. As she was recounting the dream, an insect began knocking on the window. Jung let it in and found it was a rose chafer beetle, an insect that looks very much like a scarab.

How can these strong links occur between the mind and physical world when there is only causality? According to Kastrup, who decoded Jung’s work, Jung believed in a non-local, organising foundation of nature. If the ego-mind and the physical world both arise from this deeper (mental) foundation, then these meaningful coincidences start to make a whole lot more sense. This is once again an idealistic proposition.

And so, the inescapable conclusion is that Jung was an idealist who thought that nature is in and of itself consciousness.

More on Kastrup’s writing can be found on his website.

Mind Matters

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Laatst droomde ik dat mijn moeder mij in paniek opbelde over mijn broer. Hij had al zijn geld geïnvesteerd in complexe en risicovolle financiële producten. Een dag later sprak ik mijn moeder echt; ze vertelde dat mijn broer hun de dag daarvoor met hun financiën had geholpen en ze daarbij had geadviseerd hun spaargeld te beleggen in risicovolle financiële producten! (En zo te profiteren van de lage koersen door de coronacrisis.)

Toeval? Dat is goed mogelijk. Ik schrijf regelmatig over financiële zaken, mijn broer doet wel eens gek de laatste tijd, en mijn moeder is regelmatig bezorgd. De ingrediënten om deze droom te construeren waren dus latent aanwezig in mijn hoofd. Toch, voor iemand die denkt dat de gehele realiteit voortkomt uit een oneindig mentaal veld, is toeval niet voor alles zomaar een verklaring.

Het onderzoeksveld voor dergelijke fenomenen in de psychologie heet transpersoonlijke psychologie. Het uitgangspunt is dat het ego een afgebakend stuk geest is, maar dat we in werkelijk allemaal mentaal met elkaar verbonden zijn. De grondlegger van deze tak van de psychologie is Carl Gustav Jung. Hij noemde zulke gebeurtenissen synchroniciteit. Hiermee bedoelde hij zinvolle coïncidentie van uiterlijke en innerlijke gebeurtenissen die zelf niet causaal verbonden zijn.

Een bekende opvolger in het transpersoonlijke veld is de van oorsprong Tsjechische bewustzijnsonderzoeker Stanislav Grof. Hij gebruikte eerst LSD om proefpersonen transpersoonlijke ervaringen te laten beleven, maar toen dit verboden werd ontwikkelde hij de ademhalingstechniek holotropic breathwork. Door langdurig intensief in te ademen verandert het zuurstofgehalte in het brein en bereiken de proefpersonen de mentale staat van heelheid. Hierbij tappen ze in het bewustzijn van andere mensen, reptielen, vissen, vogels, insecten, en zelfs complete beschavingen of het gehele universum! Grof heeft duizenden proefpersonen dergelijke ervaringen laten ondergaan en allemaal hebben ze grote invloed gehad op hun levens. Onderstaand is de beschrijving van één hen:

“Ik had nooit serieus nagedacht over de mogelijkheid dat er zoiets als plantenbewustzijn bestond. Ik heb enkele verslagen gelezen van experimenten die wijzen op het ‘geheime leven van planten’ en beweringen dat het bewustzijn van de tuinman de oogst kan beïnvloeden. Ik heb dergelijke dingen altijd beschouwd als ongegrond new age gebazel. Maar hier was ik, volledig getransformeerd in een gigantische Sequoia-boom, en het was me absoluut duidelijk dat wat ik ervoer echt in de natuur gebeurt, dat ik nu dimensies van de kosmos ontdekte die gewoonlijk verborgen zijn voor onze zintuigen en intellect.

Het meest oppervlakkige niveau van mijn ervaring leek erg fysiek en omvatte dingen die westerse wetenschappers hebben beschreven, alleen gezien vanuit een geheel nieuwe hoek – als bewustzijnsprocessen geleid door kosmische intelligentie, in plaats van mechanische gebeurtenissen in organische en onbewuste materie. Mijn lichaam had de vorm van de Sequoia-boom, het was de Sequoia. Ik voelde de circulatie van sap door een ingewikkeld systeem van haarvaten onder mijn schors. Mijn bewustzijn volgde de stroom naar de fijnste takken en naalden en was getuige van het mysterie van de gemeenschap van leven met de zon – de fotosynthese. Mijn bewustzijn reikte helemaal tot in het wortelstelsel. Zelfs de uitwisseling van water en voedsel van de aarde was geen mechanisch, maar een bewust, intelligent proces.”*1

Stel dat dit echt waar is, wat zou dat dan betekenen voor de mensheid? Het antwoord komt van niemand minder dan Albert Einstein. Hoewel hij altijd is blijven zoeken naar een waarnemer-onafhankelijke externe lokale realiteit – waarvan kwantummechanica duidelijk heeft aangetoond dat die er niet is – begreep hij het transpersoonlijke principe heel goed. Hij zei: “’Een mens is een deel van het geheel dat door ons universum wordt genoemd, een deel dat beperkt is in tijd en ruimte. Hij ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens als iets dat losstaat van de rest, een soort optische waanvoorstelling van zijn bewustzijn. Deze waanvoorstelling is een soort gevangenis voor ons, die ons beperkt tot onze persoonlijke verlangens en tot genegenheid voor een paar personen die het dichtst bij ons staan. Het moet onze taak zijn om onszelf uit deze gevangenis te bevrijden door onze cirkel van mededogen te verbreden om alle levende wezens en de hele natuur in haar schoonheid te omarmen.”

Betekent dit dat je zelfs niet op een brandnetel mag stappen? Dat gaat wat ver. Maar begrijpen dat al het leven ‘ervaart’ kan voor de meeste ego’s geen kwaad om te beseffen. Dit zou een mooie volgende stap zijn in de evolutie van het leven op deze planeet.

© Jeppe Kleyngeld, mei 2020

*1 Grof, S., with Zina Bennett, H. The Holotropic Mind: The Three Levels Of Human Consciousness And How They Shape Our Lives. New York: HarperCollins Publishers, 1993

Massapsychose in de VS

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Okee, laten we er even vanuit gaan dat Carl Jung gelijk had en er een collectief onbewustzijn bestaat. Dus dat bewustzijn niet iets individueels is, maar iets dat we met zijn allen delen. Dan zou dat een verklaring kunnen geven voor de waanzin die nu in de VS speelt. Welke waanzin? Kijk niet verder dan deze uitzending van The Daily Show (het fragment met Ivanka Trump):

Are you shitting me, right now?

In het collectieve onbewustzijn, of liever collectieve bewustzijn als in: er bestaat een veel grotere geest dan de jouwe, alleen heb je niet toegang tot de volledige inhoud, dan is het daarin mogelijk dat ideeën (ook hele bizarre ideeën) zich over de bevolking verspreiding als een virus. Precies wat er in WWII helemaal verkeerd ging.

In de VS speelt nu soortgelijke collectieve waanzin. Namelijk het idee dat sociale zekerheid iets verwerpelijks is en vooral iets heel onamerikaans. Iedereen moet zijn eigen broek ophouden. Het idee dat iemand belastinggeld ontvangt zonder een tegenprestatie te leveren is bijna gelijk aan diefstal. Maakt niet uit wat de omstandigheden zijn van de ontvanger en of de belangbetaler een multi-miljardair is.

Deze angstgolf voor socialisme heeft Amerika al sinds de jaren 50’ in zijn greep. Er is niks ergers dan socialisme. Dat is ingeprogrammeerd in het Amerikaanse zenuwstelsel. En emoties zijn duizend maal krachtiger dan rationele ideeën. Ze hebben namelijk de functie ons blijvend alert te maken op gebeurtenissen. Is het te herprogrammeren? Zeker, maar dit is een langdurig proces. Slecht nieuws voor de mensen die nu sociale zekerheid nodig hebben. Of zou de nieuwe Green Deal ze gaan redden? Ik betwijfel het. De Amerikaanse psyche is nog niet klaar voor een Grote Ommekeer: Dat laat The Don nog bijna dagelijks zien. Er is weerstand tegen zijn waanzin, maar hij wordt nog door grote delen van de bevolking geaccepteerd of zelfs aanbeden. En zo gaat de Grote Menselijke Komedie vrolijk verder en verder…