Tagarchief: Empathie

Sombere tijden (1) – “Hij kent geen schaamte”

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Ik ben een positieve denker over het algemeen. Maar ik moet zeggen dat dit geen goede tijden zijn.

De doemsdagklok heeft nog nooit zo dicht bij middernacht gestaan vanwege de toenemende nucleaire dreiging, klimaatverandering en de nog altijd onderschatte gevaren van AI.

Ik probeer optimistisch te blijven en de hoeveelheid negatieve prikkels te beperken. Social media mijd ik zoveel mogelijk, zelfs LinkedIn, dat steeds meer op X begint te lijken. Het wereldnieuws kan ik vanwege mijn werk echter niet ontwijken, en dat betekent een constante stroom van onheilspellende berichten. Ik hoef denk ik geen namen te noemen van de luidste megafoons achter de meest deprimerende berichten.

Het leek er even op dat Musk nog erger zou worden als Trump in zijn krankzinnige en walgelijke uitspraken, maar dat heeft Mr. Orange reeds ingehaald de laatste dagen. Ze zeggen dat deze waanzin wel went, wat op zichzelf een zorgelijke ontwikkeling is, maar ik merk dat dit niet voor mij geldt. Ik heb steevast tijd nodig om te reguleren na de aanval van de dag.

Afgelopen weekend keek ik The Apprentice over de opkomst van Trump als vastgoedtycoon en het is een steengoede film. Trump wordt opgeleid door de verdorven advocaat Roy Cohn (een weergaloze Jeremy Strong, bekend van Succession). Cohn leert hem de drie regels die Trump nu nog dagelijks toepast: ‘Val aan, val aan, val aan’, ‘ontken altijd alles’, en ‘geef nooit toe dat je verslagen bent’. Met andere woorden: dit historische figuur heeft de bron van mijn depressie geschapen in de jaren 80’.

In de tweede helft van de film, wanneer Trump zijn fortuin heeft opgebouwd, beseft Cohn dat niet Trump, maar hijzelf de Faust was in hun pact. De homoseksuele advocaat heeft aids opgelopen en zijn einde nadert. Strong wekt met zijn vertolking van de stervende Cohn opvallend veel empathie op, wat knap is, want het is allesbehalve een sympathiek personage. Maar Trump (een eveneens geweldig acterende Sebastian Stan die net als Strong voor een Oscar is genomineerd) voelt niks. Hij voelt ook niks als zijn broer zelfmoord pleegt. Hij voelt niks voor zijn vrouw. Trump voelt gewoon niks. Maar hij geniet wel van het lijden van anderen.

Wanneer Cohn voor de laatste keer bij Trump verblijft, krijgt hij van hem diamanten manchetknopen cadeau. Tijdens het eten hoort hij van Ivana, Trumps vrouw, dat ze nep zijn. “Hij kent geen schaamte”, zegt ze. Het is moeilijk om naar Cohn’s uitdrukking te kijken en je voor te stellen wat er allemaal achter zijn diepe ogen schuilgaat.

En aan die woorden moest ik denken toen ik las dat Trump Oekraïne wel wil blijven helpen, maar in ruil voor zeldzame aardmetalen. Oké, dus terwijl de Oekraïners al ruim drie jaar lang worden platgebombardeerd, opgeblazen, vermoord, beschoten, bestolen, ontvoerd en verkracht, wil Trump een dealtje sluiten wat alleen gunstig is voor Amerika. Geen schaamte inderdaad.

Trump is hiermee zonder twijfel de ergst mogelijke persoon die de leiding kan hebben over de VS vanwege zijn complete gebrek aan empathie, medemenselijkheid en moraliteit (dat volgens zijn oude leermeester Cohn slechts een verzinsel is). Om het over zijn abominabele kwaliteiten als zakenman nog maar niet te hebben. Dit is deprimerend, en de komende vier zal dit kwaadaardige figuur een continue bron van somberheid en moedeloosheid blijven.

Toch is er een sprankje hoop. In Europa, ondanks de smerige populistische stromingen, heerst nog altijd een gevoel van verbondenheid. En dat zullen we hard nodig hebben om ons staande te houden in een wereld met deze gekken aan de macht. Het zijn sombere tijden, en het einde is nog lang niet in zicht.

Albert Einstein’s blijvende goede voornemen

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Een nieuw jaar, plannen, goede voornemens. Waar ga ik mijn tanden inzetten? Hoe ga ik een echte impact maken dit jaar?

Deze persoonlijke keuzes kunnen heel belangrijk lijken, maar zijn ze dat ook? Dat hangt af van je perspectief. Einstein toonde met zijn speciale relativiteitstheorie aan dat de staat van ruimtetijd afhangt van de unieke positie van de waarnemer. Wanneer je in een rijdende auto zit, verloopt de tijd een microscopisch beetje langzamer dan wanneer je op een bureaustoel zit.

Deze theorie kun je ook toepassen op je persoonlijke keuzes en activiteiten. Voor jou kan het van levensbelang maken wat je gaat doen in 2025, maar verreweg de meeste mensen zijn zeer ego-geconcentreerd en boeit het dus niets. Dat is niet zozeer een negatief mensbeeld, maar gewoon een weergave van hoe een ego werkt. Het ego wil dat alles over zichzelf gaat en trekt alle aandacht van het geïndividualiseerde bewustzijn naar zich toe. Het gevolg is dat dingen die je niet direct raken, je meestal ook niet zoveel interesseren.

Dus maakt iemand het wat uit wat ik dit nieuwe jaar ga doen? Vanuit mijn perspectief wel. Een ander zal het een worst zijn of ik meer ga sporten, een bijzondere reis ga maken of eindelijk dat boek ga schrijven waar ik het al jaren over heb.

Echter, voor diegenen die willen groeien en de kwaliteit van hun bewustzijn willen verhogen is er een goede reden voor om je te interesseren in de levens van andere wezens. In een relatief universum binnen bewustzijn is alles namelijk verbonden met elkaar, zowel fysiek als mentaal. Binnen een dergelijk universum hebben de keuzes die je maakt wel degelijk impact. Dit doe je door boven de behoeften van je ego uit te stijgen en te kijken naar hoe je anderen kunt helpen.

Einstein zei het als volgt: ‘Een mens is een deel van het geheel dat door ons universum wordt genoemd, een deel dat beperkt is in tijd en ruimte. Hij ervaart zichzelf, zijn gedachten en gevoelens als iets dat gescheiden is van de rest, een soort optische illusie van zijn bewustzijn. Deze waanvoorstelling is een soort gevangenis voor ons, die ons beperkt tot onze persoonlijke verlangens en tot genegenheid voor een paar personen die het dichtst bij ons staan. Het moet onze taak zijn om onszelf uit deze gevangenis te bevrijden door onze cirkel van mededogen te verbreden en alle levende wezens en de hele natuur in haar schoonheid te omarmen.’

De grootste impact die je kunt maken zit hem dus niet in wat je gaat doen dit jaar, maar veel meer in je houding en empathie richting anderen. Je mededogen en hoe je je tot anderen verhoudt: daar zitten de echte groeimogelijkheden.

Verleg dus je focus en verbeter de wereld en je eigen leven. Dat is een intentie die je je elk jaar en zelfs iedere minuut van iedere dag opnieuw kunt voornemen. Je ego trekt je aandacht steeds naar binnen. Jezelf hiervan losmaken is een uitdaging, maar wel eentje die een grote beloning oplevert als je hierin bij tijd en wijle slaagt. De beloning voor je openstellen naar anderen is namelijk persoonlijke, professionele en spirituele groei.

Zie hier het ideale goede voornemen voor 2025 en voor ieder moment van je leven opnieuw.

De beste wensen allemaal.

Empathie

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Sociopathen en psychopaten voelen geen empathie. En als je dat zielig voor ze vindt heb je misschien wel teveel empathie.

Empathie is een emotie. Je voelt met een ander mee. Het is anders dan een rationele gedachte, zoals; ‘ik kan me wel in haar verplaatsen.’

Nog een kenmerk van empathie is dat het in eerste instantie voor het individu gevoeld wordt, en niet voor een groep. Anders zouden de meeste mensen wel meer voelen voor de volken die te kampen hebben met hongernoden en genociden – en die empathie vervolgens omzetten in actie. Empathie begint bij een persoon, en kan vervolgens uitgroeien tot empathie voor de groep waar die persoon tot behoort. Als een olievlek.

Oskar Schindler voelde bijvoorbeeld geen empathie voor het vervolgde Joodse volk in ‘Schindler’s List’. Dat veranderde toen hij het meisje met het rode jasje zag. Daar voelde hij wel empathie voor en dat groeide uit in empathie voor de groep. Toen is hij in actie gekomen.

Empathie 1

Empathie 2

Dit is een belangrijk gegeven voor bijvoorbeeld politici. Als ze vertellen wat een gewijzigd beleid gaat betekenen voor ‘10.000 Nederlanders’ zal dat in eerste instantie weinig empathie opwekken bij mensen die niet tot die groep behoren. Vertelt hij over het gezin, met een gehandicapte dochter, die moeten rondkomen van een schamele 400 euro, verandert dat.

Ook goede doelen kunnen profiteren voor deze kennis, wanneer ze geld willen inzamelen voor een land of regio. Licht er een individu uit, en er gebeurt wat…

#####################

Dit verhaal kreeg een triest vervolg op 2 september 2015.

Empathie is een emotie die de meeste mensen niet kunnen voelen voor groepen, maar alleen voor individuen. Ik ken iemand die dat wel kan: Loesje. Ze had het al over het helpen van vluchtelingen lang voordat Aylan’s lichaam aanspoelde op een Turks strand.

De meeste mensen, waaronder ik, zijn meer zoals Oscar Schindler, die in eerste instantie niets deed om het joodse volk te helpen totdat hij medelijden voelde voor het meisje in de rode jas, en door haar met de hele groep waar ze tot behoorde.

SCHINDLER'S LIST (1993) OLIWIA DABROWSKA STEVEN SPIELBERG (DIR) 025 MOVIESTORE COLLECTION LTD

Wat als iedereen dat zou doen?

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Hoe bepaal je uit moreel oogpunt wat het juiste is om te doen in een bepaalde situatie? Ga je dan op je gevoel af? ‘Het voelde juist’, geven mensen vaak als reden voor het nemen van een beslissing. Stel dat er een gewonde man bij je aanbelt, laat je hem dan binnen en bel je een ambulance omdat je empathie voor hem voelt?

Immanuel Kant

Volgens de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724 – 1804) moeten mensen zulke beslissingen helemaal niet baseren op hun gevoel, maar op wat rationeel het juiste is om te doen. De gevoelens van mensen zijn nu eenmaal anders, vond Kant. Sommige mensen voelen veel empathie en anderen helemaal niet. Voor sommige mensen voelt het goed om geld uit te delen, en voor sommigen helemaal niet.

Wanneer je twijfelt over een morele beslissing, moet je volgens Kant de vraag stellen: ‘Wat als iedereen dat zou doen?’ Als dat niet erg zou zijn, maar positief, kun je dat inderdaad doen. Maar anders niet, want als iedereen uitzonderingen gaat maken wordt de wereld een immoreel zooitje.

Een andere vraag die je moet stellen is: ‘Respecteer ik met mijn actie het doel van alle mensen, of dient het alleen mijn eigen doel?’ Ook hier geldt: Als het alleen eigen doelen dient, niet doen. Kant geloofde dat deze vragen equivalenten waren. Tot slot, kun je je afvragen of je actie vanuit alle perspectieven als rechtvaardig gezien zou worden.

Moraliteitscheck bij beslissingen
1. Zou mijn actie een universele wet kunnen worden?
(Oftewel: Wat als iedereen dat zou doen?)
2. Dient mijn actie het belang van de mensheid als geheel?
(Gebruik ik mensen niet strikt als middel om mijn eigen doelen te bereiken?)
3. Is mijn actie te verantwoorden als regelgever en regelvolger?

Bij drie keer ‘ja’ zit je volgens Kant goed en kun je doorzetten.