Hoe bepaal je uit moreel oogpunt wat het juiste is om te doen in een bepaalde situatie? Ga je dan op je gevoel af? ‘Het voelde juist’, geven mensen vaak als reden voor het nemen van een beslissing. Stel dat er een gewonde man bij je aanbelt, laat je hem dan binnen en bel je een ambulance omdat je empathie voor hem voelt?

Volgens de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724 – 1804) moeten mensen zulke beslissingen helemaal niet baseren op hun gevoel, maar op wat rationeel het juiste is om te doen. De gevoelens van mensen zijn nu eenmaal anders, vond Kant. Sommige mensen voelen veel empathie en anderen helemaal niet. Voor sommige mensen voelt het goed om geld uit te delen, en voor sommigen helemaal niet.

Wanneer je twijfelt over een morele beslissing, moet je volgens Kant de vraag stellen: ‘Wat als iedereen dat zou doen?’ Als dat niet erg zou zijn, maar positief, kun je dat inderdaad doen. Maar anders niet, want als iedereen uitzonderingen gaat maken wordt de wereld een immoreel zooitje.

Een andere vraag die je moet stellen is: ‘Respecteer ik met mijn actie het doel van alle mensen, of dient het alleen mijn eigen doel?’ Ook hier geldt: Als het alleen eigen doelen dient, niet doen. Kant geloofde dat deze vragen equivalenten waren. Tot slot, kun je je afvragen of je actie vanuit alle perspectieven als rechtvaardig gezien zou worden.

Moraliteitscheck bij beslissingen
1. Zou mijn actie een universele wet kunnen worden?
(Oftewel: Wat als iedereen dat zou doen?)
2. Dient mijn actie het belang van de mensheid als geheel?
(Gebruik ik mensen niet strikt als middel om mijn eigen doelen te bereiken?)
3. Is mijn actie te verantwoorden als regelgever en regelvolger?

Bij drie keer ‘ja’ zit je volgens Kant goed en kun je doorzetten.