Waarom verborgen emoties de werkelijke oorzaak zijn van veel chronische pijn

De Amerikaanse revalidatiearts John Sarno (1923–2017) ontdekte de werkelijke oorzaak van veel chronische fysieke klachten die door veel andere artsen over het hoofd worden gezien. Hoewel Sarno in 2017 overleed, wordt zijn gedachtegoed voortgezet door nieuwe specialisten, zoals Jan Rosmalen in Nederland en Nicole Sachs in de Verenigde Staten.

In zijn boek ‘The Mindbody Prescription’ schrijft Sarno dat hij het centrale idee te danken heeft aan hoogleraar psychiatrie Stanley Coen: chronische pijn is een strategie van het brein om de aandacht af te leiden van beangstigende, onderdrukte emoties.

Sarno testte dit idee door zijn patiënten uit te leggen wat volgens hem de echte oorzaak van hun klachten was. Degenen die zijn diagnose accepteerden, herstelden vaak. Bij patiënten die het niet accepteerden, bleef de pijn bestaan.

Een reservoir van onderdrukte gevoelens
Bij Loesje is de pijn – die tien jaar geleden escaleerde en uiteindelijk leidde tot fibromyalgie – ook een fysieke manifestatie geweest van onderdrukte angst. Nu ze via een cursus deze angst alsnog heeft leren voelen, is de fysieke pijn volledig verdwenen. Het ‘medicijn’ bestaat dus uit kennis, bewustwording, inzichten en informatie.

Het doel van de cursus is om onderdrukte emoties via journaling en meditatie op een veilige manier naar boven te laten komen. Er zijn drie mogelijke bronnen van deze emoties:

De eerste bron bestaat uit negatieve gevoelens die in de kindertijd zijn ontstaan, maar nooit zijn verwerkt of geuit.


Kleine Loesje

De tweede bron komt voort uit zelfopgelegde stress, vaak gekoppeld aan persoonlijkheidskenmerken. Deze mensen zijn perfectionistisch, compulsief, nauwgezet en ambitieus, maar tegelijk sterk gericht op pleasen, het vermijden van conflicten en het streven om een goed en hulpvaardig persoon te zijn. Ze zoeken vaak onbewust naar goedkeuring in de vorm van liefde, bewondering of respect. De psychische druk die dit veroorzaakt, kan ingrijpende gevolgen hebben.

De derde bron van onderdrukte gevoelens is een reactie op de dagelijkse stressfactoren.

Sarno vergelijkt dit met een bankrekening: gevoelens van woede en angst worden een leven lang gestort, maar zelden opgenomen. Op een gegeven moment bereikt het saldo een kritiek punt. Om te voorkomen dat de ‘vulkaan’ uitbarst, creëert het brein een afleidingsmanoeuvre. Dat kan rugpijn zijn, maar Sarno noemt ook migraine, zweren, huidaandoeningen, allergieën en chronisch vermoeidheidssyndroom. In het verleden was een maagzweer een veelgebruikte uitlaatklep, maar sinds die algemeen wordt erkend als stressgerelateerd, is deze uiting minder ‘bruikbaar’ geworden voor het brein. Inderdaad hoor je tegenwoordig zelden nog iemand over maagzweren.

What Hurts or What Hurts More…
Er is dus een manier om van chronische pijn af te komen. Maar er is geen sprake van een ‘gratis lunch’: de prijs voor deze genezing is het alsnog doorvoelen van de emoties die je eerder hebt verdrongen. Alleen dan zal het brein stoppen met het inzetten van fysieke pijn als afleiding.

In Loesje’s geval is er sprake van meervoudig, complex trauma en een gegeneraliseerde angststoornis. Nicole Sachs – psychotherapeut en voormalig patiënt van Sarno – benadrukt in haar podcast ‘The Cure for Chronic Pain‘ dat je een keuze hebt: “What hurts or what hurts more.”

Voor Loesje is de angst en de intensiteit van de EMDR-traumatherapie pijnlijker dan de chronische pijn ooit was. Maar teruggaan is geen optie meer: het ‘beest’ dat jarenlang in het donker zat, is ontwaakt en laat zich niet meer onderdrukken. Ze moet hier doorheen. En uiteindelijk is dat precies wat nodig is: geen symptoombestrijding meer, maar het aangaan van de werkelijke, onderliggende oorzaken.

Een oefening om je bewust te worden van je verborgen emoties.

R.I.P. Max

We hebben gisteren afscheid moeten nemen van onze goede vriendin Max, die sinds 2006 onderdeel uitmaakte van onze familie. Ooit gevonden op 2dehands.be, en door Loesje opgehaald in België, wist de charmante poes zich al snel populair te maken bij iedereen die haar leerde kennen.

Max: XX-XX-2006 – 13-10-2022

Max was de laatste van de vier katten die Loesje en ik in 2007 mee namen op onze drie maanden durende huwelijksreis in Kreta die nog in leven was. Eerder namen we afscheid van Woeffie, Sluup en Kluts.

Ze was gek op water. Ze wilde altijd uit de kraan drinken en toen ze de zee zag vanuit de auto op Kreta puilden haar ogen bijna uit hun kassen. Helaas is water haar uiteindelijk ook fataal geworden.

Jaren geleden op een mooie zomerdag, toen ik in de tuin aan het werken was, hoorde ik opeens een plons. Ik rende naar de waterkant en vond daar Max hulpeloos drijvend in de sloot achter ons huis. Ik pakte haar bij haar nekvel en trok haar op de kade. ‘Wat een geluk dat ik net in de tuin was’, dacht ik toen. ‘Als ik het niet gehoord had, was dat het einde geweest voor Max’.

En zo is het uiteindelijk ook gegaan. Op een doodnormale donderdagavond, terwijl Loesje en ik allebei een serie aan het kijken waren en Rosa al sliep, is Max naar buiten gegaan voor een kleine avondwandeling in de tuin. Ze is toen in het water gevallen en is blijkbaar niet meer in staat geweest eruit te klimmen. Drie dagen later is ze gevonden door een buurvrouw verderop in de straat. Max was zestien jaar oud; we hadden haar graag nog wat jaren bij ons gehad, want het was een fantastisch dier.

Rust zacht, Max.


(Max was altijd een onhandig poesje, zo is ze een keer een teen kwijtgeraakt nadat ze een verwonding had opgelopen).

Vakantie – Deel 2

Dag 12 van 24 | Antipasti

De mensen in het ziekenhuis waren super aardig, maar de dokter had slecht nieuws. Een zwaar gekneusde enkel – derdegraads – met losse botschil (avulsiefractuur). Dat betekende in eerste instantie drie weken in het gips en geen enkele druk op mijn linkerbeen zetten. We zouden onze vakantieplannen wat moeten bijstellen.

Toevallig was ik net bezig met het filosoferen over / doodsbang zijn voor ‘entrapped consciousness’ en kreeg ik nu een hele kleine glimp van wat dat betekent. Wat ik hiermee bedoel is mentale gevangenschap van mens en dier en de psychologische gevolgen hiervan. Er zijn in de basis twee vormen: opgesloten zijn (fysieke gevangenschap) of een fysieke beperking. Denk aan condities als een dwarslaesie en locked-in syndrome waarin bewustzijn gevangen zit in een niet-werkend lichaam. De ultieme nachtmerrie en hier kon ik niet van slapen.

Wanneer je iets breekt besef je hoe kwetsbaar je bent. Een kleine misstap en je leven kan voor altijd anders zijn. Maar er zijn ook andere verstoringen die kunnen optreden. Loesje heeft met fibromyalgie te maken met een psychosomatische oorzaak voor ‘entrapped consciousness’. De energie van het lichaam volgt niet meer haar wil, maar een eigen, beperkte koers. In de film Awakenings, valt een bacterie de hersenen van de patiënten aan waardoor ze letterlijk verstenen. Deze conditie – sleeping sickness – stelt het bewustzijn, of in ieder geval de eigen wil, buiten werking, maar desondanks ervaren de patiënten hun conditie deels wel.

Maar vergeet niet hoe flexibel de menselijke geest is, hielp Loesje me herinneren. Mensen zijn – na een korte of lange aanpassingsperiode – in staat om aan bijna iedere conditie te wennen. Waarmee uiteraard niet gezegd is dat de conditie ‘leuk’ hoeft te zijn of dat volledige acceptatie lukt. Absoluut niet zelfs. Maar je geest zoekt altijd naar een manier om verder te leven. Wat de omstandigheden ook zijn.

Zo’n gekneusde enkel stelt natuurlijk totaal niks voor vergeleken met de genoemde condities. Toch voelde ik me kwetsbaar. Dat bleek ook uit mijn dromen. In één van deze dromen was ik met Loesje op een receptie van A.F.Th. van der Heijden. Zijn overleden zoon Tonio arriveerde per speedboot met zijn vriendin. Hij was boomlang en hij torende boven me uit toen hij me de hand schudde. Van der Heijden is er duidelijk in geslaagd zijn zoon te vereeuwigen in het collectieve bewustzijn met zijn requiemroman.

Toen was ik opeens naakt op de receptie en voelde ik me bijzonder ongemakkelijk over het feit dat mensen mijn geslachtsdeel konden zien. Gelukkig is naakt zijn één van de droomsignalen van mijn lucide droomoefeningen. Ik realiseerde me dat ik droomde en binnen de kortste keren vloog ik buiten rond over bijzonder gedetailleerde moerassen gemaakt van boterhammen.

Lucide dromen is één van de manieren – naast out-of-body travel – waarop mensen met een dwarslaesie en locked-in syndrome vrijelijk bewegend bewustzijn kunnen ervaren. Al is het vaak maar voor heel even.

Het dierencarrousel

Vandaag hebben we Mentos laten inslapen, de laatste kip van onze originele groep van zes die we als kuikens hebben grootgebracht.

Dat was in 2010, dus Mentos is twaalf jaar geworden. Dat hoorde de dierenarts niet vaak. En dat niet alleen: ze heeft twaalf zomers doorgebracht op Het Konijneneiland: een paradijs voor dieren met de service (door Loesje) van een vijfsterrenhotel.

De missie van het Konijneneiland is inmiddels uitgebreid van een gelukkig leven creëren voor konijnen naar een gelukkig leven creëren voor alle levensvormen. We hebben de afgelopen jaren zo’n 100 bomen geplant (verschillende wilgensoorten) wat goed is voor de biodiversiteit: insecten en vogels profiteren van de gevarieerde flora. Zoals op de foto te zien weten ook eenden ons goed te vinden, net als ganzen en hoentjes. Ook leven er vier schapen (ouessanten) op het eiland. Alleen konijnen ontbreken momenteel, maar dat komt wel weer.

Mentos is vandaag vertrokken en ze heeft een prachtig kippenleven gehad. Nu sluit ze zich weer aan bij de originele groep: Bert (de haan), Lolita (zijn vrouw), Aagje en de gezusters Cochin. Rust zacht Mentos.

“Full circle: from the tomb of the womb to the womb of the tomb we come. An ambiguous and enigmatical incursion into a world of solid matter very soon to melt from us like the substance of a dream.”
― Joseph Campbell in ‘The Hero With a Thousand Faces’