“God heeft het gedaan” – Diego Maradona

“Zoals Diego voetbalde, voetbalde er niemand. Hij is niet groot en springt niet echt hoog. Hij is een voetballer zonder een fysiek voordeel. Maar het is duidelijk dat Diego het vooral van zijn brein moest hebben. Daarmee speelde hij beter dan de rest.”
– Gonzalo Bonadeo, sportjournalist

Van de regisseur van Amy en Senna verscheen dit jaar een fascinerende documentaire over de legendarische Argentijnse voetballer Diego Maradona, misschien wel de beste voetballer aller tijden. De film toont vooral zijn jaren bij voetbalclub SSC Napoli, een periode die zowel grote uppers als downers kende voor de virtuoos.

Weet Maradona wel wat de Camorra is en dat het geld van deze criminele organisatie overal zit in Napels? Ook in betaald voetbal? Dat vraagt een bijdehante journalist bij de eerste persconferentie van Maradona in de Italiaanse stad. Hij wordt er meteen uitgebonjourd. Toch heeft de verslaggever een gevoelig punt aangesneden, zoals later zal blijken tijdens Diego’s mindere fase…

Maar eerst komt het grote succes. Het jaar voor Maradona’s komst bij de club, in 1985, was Napoli bijna gedegradeerd. Hier bracht de sterspeler snel verandering in en de Napolitanen gingen van hem houden. Na een spectaculaire overwinning op Juventus hebben bijna alle Napolitanen een foto van Maradona in hun huis hangen. Vaak naast Jesus.

In 1986 wint Maradona het WK met thuisland Argentinië. Vooral de kwartfinale tegen Engeland is gedenkwaardig. Diego scoorde in de 51ste en 55ste minuut, de eerste met zijn hand (‘Hand of God’) en de tweede is meerdere malen bekroond als mooiste goal ooit. Dit toonde de twee kanten van Maradona: een beetje bedrog en een beetje genialiteit. Argentinië won de finale met 3-2 van West-Duitsland.

Het jaar 1987 werd een onvergetelijke tijd voor de stad Napels dat binnen Italië nooit respect kreeg. In dit gedeelte is de Diego Maradona (de documentaire dus) het meest indrukwekkend: prachtige beelden van blauwgekleurde stadions (kleur van SSC Napoli), onvoorstelbare passes en briljante goals. Napoli won dat jaar voor het eerst de Scudetto, het Italiaanse landskampioenschap. Voor de Napolitanen stond dat gelijk aan het winnen van het WK en ze vierden twee maanden lang feest. Maradona was nu echt God (Dio) voor ze.

Wie iets weet over Maradona’s levensverhaal, weet dat op een gegeven moment cocaïne zijn intrede doet. Dit kreeg hij van de Camorra die de machtigste man van Napels graag in hun greep wilde krijgen. Hiermee begint het verval. Dan, tijdens het WK 1990, verslaat Maradona’s thuisland Italië met penalty’s. In Napels notabene. Dit koste hem zijn populariteit bij de Italianen. Dan pakt de media hem aan voor zijn drugsgebruik en hij valt in een diep gat.

Ja, zijn levensverhaal kent de nodige downers, maar hij heeft toch een waanzinnig nalatenschap. Kijk naar zijn skills in deze compilatie, en je kunt er bijna niet omheen. Dit is een halfgod aan de bal.

T2 Trainspotting (recensie)

t2-trainspotting

The truth is that I’m a bad person. But, that’s gonna change – I’m going to change. This is the last of that sort of thing. Now I’m cleaning up and I’m moving on, going straight and choosing life. I’m looking forward to it already. I’m gonna be just like you. The job, the family, the fucking big television. The washing machine, the car, the compact disc and electric tin opener…

Aldus Mark Renton aan het einde van ‘Trainspotting’, de Britse filmsensatie uit 1996 over een stel heroïnejunkies, losers en psycho’s in Edinburgh, Schotland. Nu, 20 jaar later, krijgen we te zien in hoeverre Mark in zijn missie geslaagd is. De film opent met hem op een loopband in de sportschool op het ritme van de The Prodigy-remix van Iggy Pop’s Lust for Life, het memorabele openingsnummer van de eerste film, waarop hij rennend aan achtervolgend beveiligingspersoneel probeerde te ontsnappen die hem op de hielen zaten voor winkeldiefstal. Je zou kunnen denken dat hij nu inderdaad een softe huisvader is geworden, maar dit blijkt niet het geval. Hij heeft dan weliswaar de saaie baan gekregen (softwareverkoper in de retailsector), maar niet de vrouw en kinderen en ook niet de vele assets die hij zo mooi beschreef in T1.

Daarin ligt dan ook mijn enige kritiek in de film: Renton is enorm slim, wat later in de film ook door Begbie in één van de vele spot-on dialogen erkent wordt, dus als hij echt voor ‘life’ had willen kiezen had hij dat zeker bereikt. De neiging tot complete zelfdestructie zit meer in zijn vrienden ingebakken dan in hem. Dat was ook één van de redenen dat hij zijn maten de rug terugkeerde in het origineel. Dat hij ze nog eens zou willen zien, of de behoefte had iets goed te maken gezien zijn verraad in deel 1, is begrijpelijk. Dat hij echt weer in die wereld zou terugkeren omdat zijn opties in zijn nieuwe leven in Amsterdam zijn verkeken (baan kwijt, relatie stuk) is in zijn geval lastiger te geloven.

Dit is dan ook anders beschreven in het vervolg op het boek ‘Trainspotting’. In ‘Porno’, dat verscheen in 2002, komt Sick Boy Renton op het spoor in Amsterdam in plaats van dat Renton bij hem aanklopt. Daarna gaan ze wel weer met elkaar in zee, maar blijven ze voortdurend op gespannen voet met elkaar staan. In deze film blazen ze hun vriendschap nieuw leven in. Regisseur Danny Boyle vond ‘Porno’ geen goed vervolg, dus besloot hij uiteindelijk voor een ander concept te gaan waarbij ‘tijd’ en ‘nostalgie’ de belangrijkste elementen zijn. Een begrijpelijke keuze, al ben ik persoonlijk wel een fan van ‘Porno’ vanwege de donkere humor en geslaagde karakterstudie, componenten die gelukkig in ‘T2’ ook in ruime mate aanwezig zijn.

Wat direct opvalt aan ‘T2’ is het ontbreken van de centrale voice-over van Renton. Daardoor drukt hij minder zijn stempel op deze film en krijgen de vier hoofdpersonen evenveel aandacht. Dat is een goede keuze geweest, want alle vier krijgen ze een karakterboog die recht doet aan deze briljant geschreven personages. Ook is het een genot om de vier topacteurs (Ewan McGregor, Ewen Bremner, Jonny Lee Miller & Robert Carlyle) aan het werk te zien en hun allerbeste acteerprestatie neer te zetten sinds misschien wel het origineel. Humor is net als in deel 1 in ruime mate aanwezig, vooral in de dialogen en in de wijze waarop deze born losers alles wat op hun pad komt grandioos weten te verknallen. Een aantal scenes in ‘T2’ is net zo onvergetelijk als in de eerste film uit 1996.

Boyle en team hebben echt besloten er een andere film van te maken. ‘Trainspotting’ was energiek, hypnotisch en surrealistisch. Hij raasde als een trein over je heen. ‘T2’ is vooral reflectief, nostalgisch en bij vlagen ontroerend. Tijd is het centrale thema dat de filmmakers onderzoeken. “Ik ben 46 en moet misschien nog 30 jaar. Wat ga ik met die tijd doen?” vraagt Renton zich af. Deze existentiële crisis heeft hem doen besluiten terug te keren naar zijn roots, maar hij ontdekt dat dezelfde crisis zijn vrienden tergt. De coke-verslaafde Sick Boy (nu Simon) runt de kansloze pub van zijn tante, Spud probeert voor de zoveelste keer af te kicken van de skag en Francis Begbie zit al die tijd al in de lik. Na Rent’s terugkeer achtervolgen Renton en Sick Boy een kansloze businesskans en probeert Spud zijn verslaving kanaliseren door te schrijven. Begbie, al snel ontsnapt, heeft alleen maar wraak op Renton in zijn hoofd.

Gedurende een groot deel van de film bezoeken de jongens die nu mannen zijn vroegere gebeurtenissen en tijden. ‘T2’ neemt je mee op reis door hun, maar ook je eigen verleden. Voor mij en mijn generatiegenoten was ‘Trainspotting’ één van de bepalende films van de nineties die een snaar wist te raken met de treffende uitwerking van de thema’s drugs, drank, seks, uitgaan, vriendschappen en wanhoop. En niet te vergeten de innovatieve filmische stijl en monumentale soundtrack.

Het risico van een vervolg op zo’n cult klassieker is dat hij afbreuk doet aan het origineel. De missie van Boyle was dan ook in de eerste plaats om het niet te verknallen. Deze missie is meer dan geslaagd. ‘T2’ is een film geworden die zeer vertrouwd voelt en toch tamelijk uniek is in zijn ingenieuze opzet. Je groeit echt mee met deze personages waar je van bent gaan houden. Over 20 jaar hoop ik hen dan ook nog eens terug te zien als bijna-bejaarden.

rating-trainspotting

—– Jeppe Kleyngeld

Amy, Amy, een borderline tragedie

Amy - De Documentaire 1

‘Amy’ is een must-see documentaire – van de regisseur van ‘Senna‘ – over de veel te jong gestorven Britse zangeres Amy Winehouse. Geïnspireerd door zangeressen als Ella Fitzgerald en Carole King leerde Amy op jonge leeftijd zingen. In de hitparades vond ze in haar jeugd niks dat aansloot op haar emotionele leven, dus schreef ze haar eigen nummers. Muziek werd haar uitlaatklep. In het Verenigd Koninkrijk brak ze in 2003 door met het album ‘Frank’.

Het was duidelijk dat Amy een uniek talent was met een volledig eigen stijl en een eigen geluid. Ze wordt in ‘Amy’ beschreven als een oude ziel in een jong lichaam. Helaas heeft ook borderline bezit genomen van die ziel die haar lichaam begon te verwoesten met drugs, alcohol en boulimia. Het was waarschijnlijk niet seksueel misbruik dat de borderline heeft veroorzaakt, maar een belangrijke factor is het feit geweest dat haar vader haar moeder had verlaten. Ze plaatste haar vader op een voetstuk en haar vriendjes moesten de vaderrol vervullen.

Ze kreeg een stormachtige relatie met Blake Fielder, de liefde van haar leven. Gedurende die periode in 2005 begon haar lange strijd met verslavingen. Ze voelde ook de druk vanuit de platenmaatschappij en producenten die grote verwachtingen van haar hadden. Deze druk heeft het zelfdestructieve in Amy verder aangewakkerd.

Toen Fielder het uitmaakte en terugkeerde naar zijn vriendin, schreef de verscheurde Amy het album ‘Back to Black’, haar internationale doorbraak. Hierin bezingt ze haar ervaringen uit de voorgaande periode in tophits als ‘Rehab’, ‘You Know I’m No Good’ en ‘Back to Black’ (‘you go back to her and I go back to… black’). Met dit meesterlijke, authentieke album won ze alle mogelijke muzikale awards en werd ze steenrijk. Maar haar psychische problemen waren nog alles behalve getemd.

Ze kreeg opnieuw een relatie met Fielder en dit keer ging het duo samen aan de heroïne en crack-cocaïne. Ze raakte nu echt de weg kwijt en begon zakelijke verplichtingen, zoals grote optredens, grandioos te verknallen. Haar vrienden en relaties in de muziekwereld probeerden haar te helpen, maar het lukte keer op keer niet om haar leven op de rails te krijgen. De media – die Winehouse continu op vreselijke wijze benaderden en afschilderden – hielpen haar nog verder de afgrond in.

Toen Fielder de bak in draaide, lukte het Winehouse af te kicken van de drugs, maar ze was inmiddels zo ver van huis geraakt, dat het met de beste psychiatrische hulp ter wereld nog een enorme opgave zou zijn. En eentje die de volledige overgave van Amy zou vragen, wat er helaas op dat punt nog niet inzat. Ze overleed uiteindelijk aan de combinatie alcohol en ondervoeding wat hoogstwaarschijnlijk een fatale hartstilstand teweeg heeft gebracht.

Het is een diep triest verlies voor iedereen, bovenal voor de prachtige Amy zelf. Ze was slim, grappig, getalenteerd en inspirerend. Haar muzikale nalatenschap is klein, maar sensationeel. Na het zien van ‘Amy’ geven haar albums een nog intenser luistergenot. Van alle eerbetuigingen is die van Tony Bennett – met wie Amy kort voor haar overlijden een duet zong – het mooiste: ‘Of all of the singers that I’ve ever heard – Amy was the best one. She was a true great pop jazz singer. She heard everything, she was influenced just by the right music. She had the ears to know just what to leave out and put in.’

Amy - De Documentaire 2

De hersenen en creativiteit

Quizvraag

Op welke van deze drie plaatjes staat een pagaai?

Patronen spotten

De kans is groot dat je niet doorhad dat er ‘pagaai’ staat in plaats van ‘papagaai’. Dat komt omdat de hersenen in patronen denken. Nog een voorbeeld, los de volgende opgave op. Je mag alles invullen wat je maar wilt:

12 + 9 =

De kans is groot dat je voor een getal hebt gekozen, zoals 14 of 39, maar waarom niet wasmachine of pizza? Je mocht immers alles invullen. Nogmaals, de hersenen denken in patronen.

Tot slot, dit kun je pirma lzeen wnat het gaat eorm dta de eretse ne lataste lteter amar kpolpen. Oko huiriet bjklit dta ej hreesnen ni paontren deeknn.

De hersenen werken razendsnel, en dat is soms maar goed ook. Wanneer je op safari een leeuw ziet moet je meteen gaan rennen. Als het dan toch een kat blijkt te zijn, is niet erg. Maar we oordelen ook snel in situaties waar dat eigenlijk niet zo handig is. Bijvoorbeeld bij innovatie. Als we daar te snel oordelen is dat zonde.

Innoveren kost moeite. Je wilt zo weinig mogelijk energie besteden. Dat komt omdat we innoveren met ons bewuste brein, en ons bewuste brein heeft maar 60 bits per seconde te besteden. Daarom voel je nu niet je rug terwijl je dit artikel leest. Als je op je rug gaat letten kun je je weer minder concentreren op het lezen. Het onderbewuste verwerkt 11.200.000 bits per seconde. Dat halen robots nog bij lange na niet…

Wanneer je dus bij iemand anders inspeelt op 60 bits, moet je rekening houden met de beperkte capaciteit. Bijvoorbeeld als je informatie deelt, keep it simple. Als je jouw website inricht, licht er dan slechts één product uit en niet 20 tegelijk.

Wanneer je iemand wilt beïnvloeden, moet je juist inspelen op het onbewuste brein. Tim Krul deed dat bij de penaltyreeks tegen Costa Rica. Hij ging steeds wandelen aan de linkerkant van het doel, zodat in het brein van zijn tegenstander het idee werd geprogrammeerd dat de rechterhoek vrij was.

Als je creatief wilt performen heb je die 60 bits per seconde hard nodig, dus dan moet je alle afleidingen verwijderen (internet, telefoons) en helemaal voor het creatieve proces gaan. Je brein heeft een kwartier nodig om in de creatieve flow te komen, dus neem de tijd. Wat je nog meer nodig hebt voor creativiteit is dopamine. De hoeveelheid dopamine neemt na je 30ste echter af. Daarom bereikte veel wereldberoemde artiesten tussen hun 20ste en 30ste hun hoogtepunt, denk aan The Beatles, The Rolling Stones, The Doors en Guns N’ Roses.

Als je ouder bent, zul je cocaïne moeten gebruiken en enorm veel moeten zuipen om datzelfde niveau aan creativiteit te kunnen halen.