LSD-promoter Ken Kesey, auteur van o.a. One Flew Over the Cuckoo’s Nest, ondernam in 1964 een trip door de Verenigde Staten met een groep mede-trippers genaamd ‘The Merry Pranksters’. Een van hen is speedfreak Neal Cassady, die model stond voor het personage Dean Moriarty in Jack Kerouac’s befaamde boek On the Road.

Het vertrekpunt was Kesey’s boerderij in La Honda (in Californië tussen San Francisco, San Jose en Santa Cruz), waar de groep reeds in een commune leefde. Het einddoel was ‘the World Fair’ in New York. Het vervoersmiddel was de in alle psychedelische kleuren van de regenboog beschilderde schoolbus ‘Further’.

De groep maakte onderweg ruim 30 uur filmopnames, maar aangezien het amateurs waren en de geluidsband niet synchroon liep met de film, werd het werk nooit voltooid. Totdat documentairemaker Alex Gibney (Gonzo: The Life and Work of Dr. Hunter S. Thompson en Enron: The Smartest Guys in the Room) het materiaal in 2011 op een heldere en stijlvolle manier aan elkaar monteerde.

Wat de regisseur voor ogen had met zijn film, was de kijker meenemen in de bus en de trip zelf laten ervaren. Geen ‘talking heads’ dus die alles uitleggen. De beelden en dialogen moeten een beetje voor zichzelf spreken. Als tijdcapsule werkt de film inderdaad zeer effectief. Dit wordt ook ondersteund door de sfeervolle soundtrack met klassiekers uit de jaren 60’.

De psychedelische subcultuur steekt mooi af tegen de echte jaren 60’, dat in essentie een brave voortgang was van de jaren 50’ en die we nu vooral kennen van de serie Mad Men. Maar de hippies en de drugs zijn wat we ons altijd het eerste voor de geest halen, wanneer we aan de jaren 60’ denken, en dat is voor een belangrijk deel aan figuren als Kesey te danken.

Ken Kesey – de regisseur van de trip

Wat was Kesey’s bedoeling met zijn psychedelische roadtrip? Het had erg te maken met de zwarte depressie waar de VS in terecht was gekomen na de moord op Kennedy in 64’. Zoals vele LSD-evangelisten geloofde Kesey dat hij het collectieve bewustzijn kon veranderen. Hij zag zichzelf als bevrijder van zijn generatie. Maar als kijker realiseer je je al snel dat dit nooit kan werken, al is het alleen al vanwege de spanningen die in een dergelijke groep ontstaan en de kater die altijd volgt op zulke escapades.

Tijdens de trip bezoeken ze andere bekende figuren uit dit tijdperk. Zo passeren ze Millbrook Farm buiten New York, waar LSD-goeroe Timothy Leary spirituele LSD-trips begeleidde. In New York ontmoetten ze de bekende schrijvers van de ‘Beat Generation’, Jack Kerouac en Allen Ginsberg. Maar na het bezoeken van reisdoel The World Fair wordt de trip belangrijker dan de bestemming…

Ze reizen vervolgens terug naar La Honda waar ze nog een tijdje doorgaan met LSD-feesten. In deze periode maakt The Grateful Dead zijn opwachting als huisband. Kesey en zijn gevolg lieten tijdens deze feesten ook het ruwe materiaal van de bustrip zien, maar de enige die wakker wist te blijven was amfetamine liefhebber Cassady. Kesey ging toen ook diploma’s uitreiken voor verlichtend LSD-gebruik. Maar uiteindelijk had hij er genoeg van en stuurde hij de commune weg.

Wie aan Kesey vraagt wat zijn beste werk is geweest antwoordde hij aan het einde van zijn carrière ‘the bus’. Tja, het is inderdaad een mooi monument in de stal van Kesey zo’n 30 jaar later. Maar over LSD als wereldveranderaar moeten we concluderen dat dit glansrijk gefaald heeft. Tuurlijk kunnen psychedelische drugs deuren openen, maar mensen blijven individuen. Niemand wil echt zijn liefde delen met zijn beste vrienden. Opwinding is verleidelijk, maar uiteindelijk willen mensen toch liever stabiliteit. Ook Kesey erkent dit. Hoe mooi het ook kan zijn, samenzijn is uiteindelijk altijd tijdelijk en alleen individualisme is permanent.