Tagarchief: Advaita Vedanta

Bezwaren tegen nondualiteit

Posted on by Jeppe Kleijngeld

In mijn zoektocht naar de ware aard van de realiteit, die goed en wel begon met het lezen van Biocentrism in 2017, ben ik vele filosofische stromingen tegengekomen. Daarvan ben ik vooral gegrepen door het idealisme dat stelt dat de wereld in bewustzijn is in plaats van bewustzijn in de wereld.

Idealisme is een variant van het Oosterse Advaita Vedanta, dat ook wel nondualiteit wordt genoemd. Alles is één bewustzijn volgens deze filosofische stroming. Alsof de wereld een droom van God is. Het centrale idee is dat ‘het ene’ (dat we kosmisch bewustzijn noemen om er maar een woord aan te geven) dualiteit creëert om ervaringen te kunnen beleven. Die dualiteit maakt ervaringen mogelijk, zoals licht versus donker, blij versus verdrietig en rationeel versus emotioneel.

Het ‘ik’ is een illusie volgens Advaita. Evenals individuele vrije wil. We worden allemaal bestuurd door het ene bewustzijn. In de podcast Praten over bewustzijn, leggen nondualisten Paul Smit (cabaretier) en Patrick Kicken (radio-DJ) uit wat hun filosofie betekent voor het alledaagse leven. Het is ‘lichter’ geworden, vertellen ze. Ze hoeven ook geen keuzes meer te maken, want die worden voor ze gemaakt. Ook veroordelen ze niemand, want ‘alles is precies zoals het moet zijn’. Zelfs genocide, IS en Adolf Hitler.

Lijden ontstaat wanneer het stemmetje in je hoofd (je ego) zegt dat dingen eigenlijk anders moeten zijn dan ze zijn. Je zou rijker moeten zijn, of succesvoller, of gezonder. Hoe serieuzer je het stemmetje neemt (de Mart Smeets in je hoofd), hoe meer pijn je zult ervaren wanneer de dingen anders lopen.

De bezwaren

Eerst wil ik zeggen dat de inzichten die ik uit nondualiteit heb gekregen super waardevol voor me zijn. Ik beschouw het leven als een soort droom, waarin wij – voor in ieder geval een groot deel – geleefd worden. Als de golven in een oceaan. Op een aantal punten wijkt mijn visie echter af.

Ten eerste de veronderstelling dat het bewustzijn ‘alles wil ervaren’. Dat is antropomorfisch denken. Wij, simpele menswezens, kunnen niet weten wat het alomvattende ‘wil’. Wel kunnen we er vrij zeker van zijn dat de wil van ‘het’ in niks lijkt op wat wij mensen willen. Het is immers geen mens.

Kicken zegt in de podcast een aantal keren het volgende: “Je wordt geboren, daar heb je niks over te zeggen. En je gaat dood. Ook daar heb je niks over te vertellen. Waarom zou je dan over alles daartussen wel wat te zeggen hebben?” De radio-DJ ziet geen verschil tussen een mens en, zeg, een bloem die opkomt en bloeit en verdort en over dit hele proces niks in de pap te brokkelen heeft.

Het probleem hier, filosofisch gezien, is dat je alle vormen van egobewustzijn over dezelfde kam scheert. We weten uit ervaring dat de mate van scherpte van bewustzijn enorm kan verschillen. Van hyperfocus tot bijna-zombiestaat. Een baby kun je inderdaad vergelijken met een bloem. Alles gebeurt vanzelf. De baby neemt geen enkele bewuste beslissing. Maar is dat echt hetzelfde voor een volwassen mens?

Vrije wil is nogal een verkeerde benaming voor het fenomeen dat het beschrijft. Je ‘wil’ kies je niet. Je kunt niet besluiten te willen drinken, plassen of seksen. Waar je wel wat over te zeggen hebt is hoe je besluit te reageren. Bijvoorbeeld, je arriveert ‘s ochtends op je werk en een collega loopt straal langs je heen zonder goedemorgen te zeggen. Je voelt woede opkomen. Wat denkt hij wel niet? Je wil naar hem toegaan om verhaal te halen. Dan bedenk je dat hij misschien wel persoonlijke problemen heeft. Hij ziet er slecht uit de laatste tijd. Misschien is zijn vrouw wel ziek of zijn kind. Je woede zakt weg en je loopt naar hem toe om te vragen hoe het met hem gaat. Je hebt zojuist gebruik gemaakt van positieve intentie. En dat is waar vrije wil echt over gaat. Het kosmische bewustzijn beslist dit niet voor je. Als individuele eenheid bewustzijn heb je de vrijheid je eigen intentie te kiezen.

Wat vaak als wetenschappelijk bewijs wordt aangevoerd tegen het bestaan van vrije wil zijn de experimenten van Benjamin Libet. Hij plaatste elektroden op de schedels van proefpersonen en vroeg ze besluiten te nemen, bijvoorbeeld het indrukken van een knopje. Libet constateerde dat er een piek in hersenactiviteit zichtbaar is voordat de proefpersoon zich bewust werd van een beslissing. Dit noemde hij readiness potential. Conclusie van materialisten en ook nondualisten: vrije wil is een illusie.

Libet was het hier niet mee eens. Hij vroeg de proefpersonen namelijk ook om eerst te besluiten een knop in te drukken en vervolgens te besluiten dit niet te doen. Deze tweede beslissing was niet zichtbaar in de hersenen. Conclusie van de onderzoeker: we worden de hele dag gebombardeerd met impulsen en hebben de vrijheid hier niet in mee te gaan. Hij bewees dus niet het bestaan van free will, maar van free won’t.

Nondualisten hebben er wat mij betreft gelijk in dat er slechts één bewustzijn is en wij daar allemaal onderdeel van zijn. Een dreamed-up reality dus. Maar over onze rol binnen dat ding verschillen de meningen. Ik denk dat we wel degelijk vrijheid hebben binnen de droom en met zijn allen bezig zijn een kosmisch plan uit te voeren. Namelijk het vergroten van de kwaliteit van bewustzijn. Deze kwaliteit is direct meetbaar door naar buiten te kijken, want de buitenwereld IS bewustzijn en geeft ons feedback. En wie dat anno 2019 doet moet constateren dat het er niet al te best voorstaat met die kwaliteit. Werk aan de winkel dus; onze intentie maakt verschil. En dan maar hopen dat het kosmisch bewustzijn niet per ongeluk Trump ziet en besluit vroegtijdig de stekker uit dit experiment te trekken.

Bronnen:
Michael Egnor: The Evidence Against Materialism
Podcast: Praten over bewustzijn
Thomas Campbell, My Big TOE

De Vietnam-oorlog vanuit eenheidsbewustzijn

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Is er een filosofie die een einde kan maken aan menselijk lijden? Nee niet beëindigen, maar er zijn er een aantal die behoorlijk kunnen helpen. De voornaamste die ik ken is Advaita Vedanta ofwel non-dualiteit. Deze aanwijzing zegt dat alles één bewustzijn is dat een spel speelt met zichzelf. Alles om ons heen vindt gewoon plaats als een toneelstukje en wij – de toneelspelers – doen vrolijk mee. Maar er is eigenlijk geen ‘ik’ en al helemaal geen individuele vrije wil. We zijn allemaal de oceaan, maar we denken dat we druppels zijn die vrijelijk bewegen. De stem in ons hoofd, levert commentaar nadat bewustzijn al een actie-reactie besloten heeft, waardoor de illusie ontstaat dat we in de bestuurdersstoel zitten.

Nou heb ik een aantal bezwaren tegen non-dualiteit (wat een echte non-dualist natuurlijk worst zal wezen; ‘hij’ bestaat immers niet). Het bezwaar (in plaats van ‘mijn’ bezwaar) is dat individuele vrije wil niet uit te sluiten is. We zijn allemaal één in een gedeelde droom, dat is absoluut waar, maar misschien zijn we wel bewuste agenten die nog maar net leren hoe we met onze intenties kunnen beïnvloeden hoe de wereld zich manifesteert. En er zijn wetenschappelijke experimenten die dit aantonen. Kortom, ik ben niet overtuigd dat het alomvattende bewustzijn alles bestuurt, maar dat we mogelijk in een informatiesysteem leven dat deels decentraal, door levende wezens, wordt aangestuurd.

Maar goed, daar gaat deze blog niet over. Ik wil het over lijden hebben, en hoe een non-dualistische visie lijden kan doen verminderen. Sinds ik naar de bekende podcast luister van overtuigde non-dualisten Paul Smit en Patrick Kicken is mijn visie op onderwerpen die normaal stress kunnen veroorzaken, zoals politiek, werk, geld, gezondheid en klimaat, wel behoorlijk veranderd. Want al is vrije wil niet uit te sluiten, we hebben in ieder geval lang niet zoveel zeggenschap als we vaak denken. Per dag nemen we onbewust duizenden besluiten net zoals alle andere miljarden wezens. Dat werkt allemaal op elkaar in. Hoeveel invloed kun je daar nou echt op hebben?

En zo komen we op lijden. Wanneer we als mensen uitzoomen, is het inderdaad een film die zich afspeelt en waar jij één (vrij insignificant) spelertje in bent. Dat beseffen is verlichting. Het omgekeerde is inzoomen: alles overkomt jou en als je anders zou handelen zou het allemaal anders kunnen zijn. Maar zo is het niet. Wat gebeurt, gebeurt. Goed en slecht zijn slechts twee tegenstellingen die bewustzijn creëert om ervaring überhaupt mogelijk te maken. Zoals gezegd, het is een spel. En uitgezoomd vaak een erg vermakelijk snel. Waar mensen zich al niet allemaal druk om maken.

Maar als je dit nou loslaat op een uiterst serieus onderwerp, zoals laten we zeggen de Vietnam-oorlog. Werkt het dan nog steeds? Je kunt immers moeilijk beweren dat zoiets vreselijks gewoon maar moet gebeuren, of erger nog, goed is zoals het is. Dat kan toch niet! Toch is dat precies wat non-dualisten beweren. Ook de Vietnam-oorlog is slechts een spel van bewustzijn. Bewustzijn wil alles ervaren; zwart, wit en alle tinten grijs er tussenin. Dus hierbij:

De non-dualistische visie op de Vietnam-oorlog
Halverwege de negentiende eeuw begon een Westers volk dat zich de Fransen noemen Vietnam te koloniseren. Het werd een bloedige en wrede invasie. Bewustzijn in de vorm van de mens Ho Chi Minh wilde begin twintigste eeuw zijn volk bevrijden van de onderdrukkers. Na 30 jaar lang ballingschap keerde hij in 1941 terug naar Vietnam en richtte hij het Vietnamese Onafhankelijke Bevrijdingsleger op.

Naast Fransen kwamen er ook Japanse indringers naar Vietnam. De Amerikanen, hun collectieve ego nog gekrenkt vanwege Pearl Harbor, maakte een dealtje met Ho Chi Minh. Ze begonnen met het leveren van wapens aan de Vietnamese guerilla’s. De Vietnamezen zagen de Amerikanen als bevrijders. Ze hadden immers de Europeanen bevrijd in de Tweede Wereldoorlog. Het Amerikaanse volk identificeerde zich met deze rol van redders (oftewel, ze zoomden in en namen het toneelstuk en hun rol erin uiterst serieus).

In de jaren 50 verspreidde het communisme zich over grote delen van Azië en de VS dacht hier, onterecht, invloed op te kunnen uitoefenen. Het Amerikaanse leiderschap onder president Truman had het gevoel dat ze het hadden laten misgaan in Birma en Cambodja. Ze waren bang voor een domino-effect. Dus toen begin jaren 60’ het Zuid-Vietnamese Nationale Bevrijdingsfront (door vijanden Vietcong genoemd) vastberaden was de anti-communistische regering van Ngo Dinh Diem in Noord-Vietnam ten val te brengen, vond de VS, nu onder leiding van Kennedy, dat ze moesten ingrijpen. En zo raakte het land betrokken bij een strijd tussen twee meedogenloze partijen.

Na de moord op JFK, erfde de nieuwe president Lyndon Johnson het Vietnam-dossier. Een ramp. Hier viel niks te winnen. Maar vertrekken uit Vietnam zou gezichtsverlies betekenen. En dat konden de ego’s van de Amerikaanse regeringsleiders niet verdragen. Dus werd het land dieper en dieper het conflict ingetrokken en het aantal doden liep rap op. De Vietcong bleek een zeer geduchte tegenstander en ze brachten de Noord-Vietnamezen enorme klappen toe. De Amerikaanse generaal Westmoreland vroeg wanhopig om meer troepen. Johnson stuurde er 50.000 en beloofde er nog eens 50.000 aan het einde van 1965. Dit bleek lang niet te volstaan en Westmoreland vroeg om nog eens 200.000 manschappen. De kans op overwinning werd slechts geschat op 1 op 3. Maar trokken ze zich terug? Zochten ze een compromis? Nee, ze gingen verder met de strijd.

De Amerikanen bleken gevangenen van hun eigen ervaring. Ze dachten: we doen net als in de Tweede Wereldoorlog, namelijk binnenvallen als een mokerhamer. Deze aanpak werkte niet in Vietnam. Het dualisme nam toe: in Amerika groeide de anti-oorlogsbeweging. Bij de protesten vielen tientallen doden. De groeiende tegenstellingen en het aanhoudende geweld in Vietnam en in de VS dreef een staak door het hart van het land. Er ontstond een grotere polarisatie dan ooit. En de eenheid is nog steeds niet hersteld, getuige de huidige politieke ontwikkelingen. Uiteindelijk eindigde de oorlog voor de Amerikanen in 1973. Meer dan twee miljoen Vietnamezen en 58.000 Amerikanen vonden de dood. En in 1975 werd Vietnam alsnog communistisch wat het land opnieuw in ramspoed stortte.

Waarom het lijden bij advaita verminderd of wegvalt is omdat geaccepteerd wordt dat het individu niet bestaat. Lijden ontstaat bij identificatie met het ego; mij wordt iets aangedaan, ons – als natie – wordt onrecht aangedaan. In werkelijkheid is er is geen mij en ook geen land, alleen bewustzijn. In plaats van dat het lijden dus persoonlijk te maken, vindt slechts observatie plaats: ‘er vindt oorlog plaats, er wordt gemarteld, er gaan kinderen dood’, et cetera. Vaak wordt gedacht dat dit dan een rechtvaardiging is voor alles, maar dit is niet zo. Binnen bewustzijn vindt actie-reactie plaats. Bewustzijn stuurt de kindermoordenaar aan, maar ook de rechter die hem naar het schavot stuurt.

Er is alleen maar een film en dat is alles. Observeer het spel en neem het niet te serieus. Hoe serieus het ook lijkt soms.

⟿ Jeppe Kleijngeld, oktober 2019

Bron: The Vietnam War (2017, Ken Burns, Lynn Novick)

Mentaal-Universum.nl (werk in uitvoering)

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Door Jeppe Kleijngeld

Mentaal-Universum.nl is een webplatform dat de mentale aard van de realiteit uitlegt.

In een droom is alles wat je waarneemt een constructie van je eigen geest. Wat nou als dit in je wakkere leven ook zo blijkt te zijn? Een verschil is wel dat je geest in de ‘echte’ wereld niet alleen van jou is, maar onderdeel van een alomvattend superbewustzijn. Het mentale universum vervangt één objectieve buitenwereld door een lappendeken van miljarden, subjectieve werelden van levende wezens. Werelden die door een gedeeld, non-lokaal bewustzijn met elkaar zijn verbonden.

Het idee van een wereld binnen bewustzijn, met geest als ultieme werkelijkheid, is niet nieuw. In de filosofie heet dit idealisme. In het hedendaagse Westen is echter de tegenhanger – het materialisme, de filosofie die alles terugvoert op materiële, kwantificeerbare grootheden – de dominante opvatting geworden. Die positie heeft het materialisme vooral te danken aan het grote succes van moderne wetenschap en Darwins evolutietheorie in het verklaren van een indrukwekkend aantal natuurlijke fenomenen.

Toch is deze zienswijze niet zonder problemen. Het vinden van een plausibele verklaring voor bewustzijn vanuit materialisme is tot de frustratie van de neurowetenschap niet gelukt. Met de opkomst van kwantummechanica in de jaren’ 20 van de vorige eeuw, waarbij het lijkt alsof subatomaire deeltjes ‘reageren’ op waarneming, is bovendien de subjectieve geest reeds de natuurkunde binnengedrongen. Dit tot de ontzetting van de natuurkundigen van die tijd die tot dan hadden verondersteld de natuur te kunnen bestuderen als externe, objectieve realiteit. Nu bleek de waarnemer ineens een fundamentele rol te hebben in het tot stand brengen van die realiteit.

Omdat de natuurkunde geen rationele oplossing kan vinden voor het zogeheten meetprobleem in de kwantummechanica, hanteren de meeste fysici een beleid van shut up and calculate en laten ze de metafysische implicaties over aan filosofen. Die zijn echter zelf vaak van de materialistische school en proberen bewustzijn weg te zetten als illusie (Daniel Dennett) of emergent fenomeen uit het brein (John Searle). De veronderstelde connectie tussen kwantummechanica en bewustzijn doen de materialisten meestal af als te belachelijk om zelfs maar te overwegen. De enkeling in de wetenschap die dit standpunt nog durft te verkondigen wordt al snel weggezet als charlatan en beoefenaar van pseudowetenschap.

Toch laat het beroemde tweespletenexperiment heel duidelijk zien wat er gebeurt wanneer je de waarnemer scheidt van de externe wereld op subatomair niveau: de manifeste buitenwereld verdwijnt dan in een vage waas van wiskundige waarschijnlijkheden. Dit duidt op een non-dualistische realiteit waarin de waarnemer en het waargenomene twee kanten van dezelfde medaille zijn. Wanneer we kwantummechanica letterlijk nemen als beschrijving van de realiteit, lossen we alle grote contradicties in de wetenschap op en zijn we hard op weg naar een holistisch begrip van de kosmos.

Ik ben Mentaal-Universum.nl begonnen voor diegenen die geïnteresseerd zijn in een dergelijk nieuw (of liever hernieuwd) paradigma in de filosofie en wetenschap. Zoals de titel al aangeeft is het uitgangspunt dat we werkelijk in een mentale wereld leven waarin wij levende wezens een directe rol hebben in het manifesteren van de fysieke werkelijkheid. In deze visie bestaan objecten die we observeren in de buitenwereld niet in definitieve staat, maar krijgen ze pas in onze waarneming een positie in ruimtetijd en kwaliteiten als kleur, geur, vorm en structuur. Ook voor ons levende wezens zelf geldt dat wij niet intrinsiek ‘echt’ zijn, maar manifestaties vanuit een diepere, verborgen dimensie die bestaat uit oneindige informatievelden en subtiele energie. Dat is de natuur zoals hij echt is, alleen kunnen we hem zo niet waarnemen. Wat we te zien krijgen is een gebruikersinterface van de natuur, maar niet de ware onderliggende realiteit.

De filosofische grondslag van dit nieuwe wereldbeeld is natuurlijk het idealisme, ontwikkeld door o.a. Berkeley, Kant en Schopenhauer en het neutraal monisme van Spinoza. Ook de bekende natuurkundige Erwin Schrödinger (van de beroemde kat die zowel dood als levend tegelijkertijd is) onderschreef Advaita Vedanta, een spirituele traditie die sterk lijkt op idealisme. Hij zei dat “verscheidenheid alleen maar schijn is en dat er in werkelijkheid slechts één geest is.”

Wetenschapper Robert Lanza heeft in zijn boek Biocentrism (2009) het idealistische gedachtegoed onderbouwd met de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Met zijn theorie van een fundamenteel levend universum legt hij uit hoe realiteit een proces is dat tot stand komt door de interactie van geest en materie/energie in superpositie (wolk van waarschijnlijkheden). Met zijn theorie lost Lanza de tegenstrijdigheden op tussen speciale relativiteit en kwantummechanica, geeft hij een verklaring voor de perfecte afstemming van de constanten van de natuur op het leven, en legt hij uit hoe ruimte en tijd niks anders zijn dan instrumenten van de geest om alles aan elkaar te knopen. Een idee van Immanuel Kant dat nu wetenschappelijk goed te onderbouwen is.

De kwantitatieve psycholoog Donald Hoffman heeft een vergelijkbare visie ontwikkeld (bewust realisme) en heeft zichzelf tot doel gesteld dit kwantificeerbaar te maken middels een wetenschappelijk valideerbaar, wiskundig model. Hiermee hoopt hij uit te leggen hoe alles – inclusief ruimte, tijd en materie/energie – tot stand komt door de interactie van bewuste agenten. Wanneer hij hier in slaagt zou hij de geschiedenis in kunnen gaan als de wetenschapper die het lichaam-geestprobleem heeft opgelost, het moeilijkste probleem in de filosofie dat al speelt sinds Plato. Al zal het verkrijgen van brede acceptatie voor het bestaan van immaterieel en non-lokaal bewustzijn misschien nog moeilijker blijken dan het kwantificeren ervan. Een paradigmaverschuiving van dit formaat gaat wel minimaal een generatie of twee overheen.

Er zijn naast Lanza en Hoffman nog een aantal andere wetenschappers die de status quo uitdagen, zoals de groep van het manifest voor post-materialistische wetenschap. Op Mentaal-Universum.nl komen deze bewustzijn-activisten uitgebreid aan bod en zal ik in losstaande essays het mentale universum verkennen en de implicaties duiden voor ons denken over realiteit, betekenis, cultuur, leven en dood.

Andere essays over dit onderwerp
– Bewustzijn in de 21e eeuw
– Bezwaren tegen nondualiteit
– Espresso drinkende George Clooney toch niet ontstaan uit toevallig botsende moleculen?
– Mind Matters
– De oorsprong van ons bewustzijn
– De Pulp Fiction vraag: Gebeuren dingen gewoon?
– De Vietnam-oorlog vanuit eenheidsbewustzijn
– Vrije WIL bestaat WEL
– Waarom zijn we hier?
– Wat is het mentale universum?

What Do Gollum, Darth Vader & Agent Smith Have in Common?

Posted on by Jeppe Kleijngeld

You were just wondering about that, weren’t you? Well, I’ll explain.

Every big epic in fantasy or science fiction, needs a legendary villain-character like Darth Vader, Gollum or Agent Smith. But these three are not normal evil doers. They are very special, because their destiny is directly tied to the resolution of the whole story. They are more like causal agents than just ordinary bad guys.

Their evil is also much more nuanced than the other main villains in their holy trilogies. And their motivations are often harder to fully grasp. Take emperor Palpatine in Star Wars. He is just evil to the core. There is not a single shade of grey: he is BAD. Darth Vader, on the other hand, was actually a good man before he was seduced by the dark side of the force. Luckily, for the oppressed galaxy, Vader’s son Luke Skywalker felt there was still good in him. Luke exploited this inner conflict, which lead to the death of Palpatine by Vader’s hand at the end of Return of the Jedi. The galaxy was free once again due to Vader’s destiny.

Gollum and Agent Smith (especially after his supposed destruction by Neo in the first Matrix movie) don’t even belong to the villain class and are free agents, so to speak, Smith quite literally. They are just roaming around in their fantasy worlds, driven by their own insatiable desires. Gollum by his addiction to the Ring of Power, and Smith by his need to destroy his arch enemy Neo and the entire simulated computerworld the Matrix with it. But, like in Vader’s case, through their actions they enable the heroes of their stories to fulfill their appointed tasks while they would have otherwise failed.

Like Frodo in The Lord of the Rings. He managed to get the ring all the way to Mount Doom, but could unavoidably no longer resist the power of the mighty precious and thus refused to destroy it. Gollum took his chance and jumped at Frodo, bit off his finger, and took the ring. But he could only enjoy it for a brief moment. As a crazed Frodo attacked him, Gollum fell to his doom taking the ring with him. The panic in Sauron’s one eye is very satisfying. His reign is over forever. Gandalf had foreseen this turn of events: ‘My heart tells me that Gollum has some part to play yet, for good or ill, before this is over.’

Agent Smith’s faith is similar. When Neo realises that it is inevitable that Smith – who he has destroyed before – must now destroy him in order for things to end. He allows Smith to clone him, like he has done to the entire population of the Matrix (‘me, me, me’). But since Neo is the One, the anomaly of the system, this creates a fatal chain reaction eliminating the virus Smith. By pursuing his own purposes, against the will of his masters (the machines in case of The Matrix), he ensures that the humans are set free.

Do all epics have this type of causal agent? What about Harry Potter for example? Well in a way: yes, a very interesting one. When Voldemort tried to kill Harry when he was a baby, he unwillingly put a horcrux (a piece of his soul) in Harry. While Harry was growing up, he slowly discovered his connection to the Dark Lord. In the end, the only way to defeat him, was by letting Voldemort kill him. This villain created a causal agent himself that lead to his doom! Because Voldemort didn’t kill Harry, but just the horcrux. The now released Harry could return and finish off Voldemort in a final confrontation, ridding the wizard and muggle world of this ultimate baddie.

The world is more complex than just good-evil. While most of the characters in these epics are either of the hero or villain archetype, these causal agents are not so easily defined. So to answer the question, what do they have in common? They are tools used by the clashing higher forces to decide the faith of the world. Apparently, free will is absent in these worlds, and we are merely instruments of the ruling powers. This makes sense, for at least two of these trilogies (Star Wars and The Matrix) are inspired by Eastern Philosophy of which some movements (Advaita Vedanta) teaches us that free will is an illusion. The Lord of the Rings seems more in tune with paganism that also suggests that greater spiritual forces can impact the course of events or the ultimate outcome.

The individual destinies of these characters are thus intertwined with the destiny of the world at large. Thereby, they completely transcend a clearcut character definition. Beneath their wicked appearances, they actually become saviors, even though that was never their intention. Gandalf nailed it when he said: ‘Even the very wise cannot see all ends.’ Good, bad, everyone has their own perspective. But in the end, love and goodness will always be victorious.