The Trial of Socrates

The people of Athens with power decided to silence the questioner. Socrates at the age of 70 in the year 399 B.C. was brought to trial on trumped up charges of corruption and impiety.

For a report about the trial and what it tells us about the great philosopher, we turn to Plato’s ethical theory. In Plato’s own thought, no more important starting point in understanding ethics can be found than beginning with the life of Socrates. Here Plato finds a justification for philosophy: in an ethical ideal to which all students of philosophy might aspire. Since Socrates’s life serves as an ideal, Plato insists on writing about Socrates in the writings which bear most directly on ethics. He does this in a sequence of three dialogues called the Apology, the Crito and the Phaedo, which describe the trial, the imprisonment and finally the execution of Socrates.

These three dialogues are based on the events at the end of Socrates’ life. But they’re probably not strict historical records. The statements that are attributed to Socrates undoubtedly resemble what he actually said. Even if we can’t be certain about this, we can be certain about his ethical commitment shown in his trial and death. We can be certain about the connection revealed here between the ethical decisions and the use of reason. Hereto we find Socrates his famous statement, as compelling as it is brief: “The unexamined life is not worth living”.

These words spoken in a time when Socrates his life was at stake demonstrate how powerful the role of reason was for both Socrates and Plato. Not only for theoretical questions, but for the practical question of how one, anyone, ought to live. In the Apology Plato presents a version of Socrates’ speech as he defended himself at his trial. The jury of 500 Athenians, selected by lot, have heard the charges against him. He was accused of corrupting the young people among his followers and of impiety against the Athenian Gods. It was evident that behind these charges, perhaps even more important than the charges themselves, there was a sharp personal animosity against a man who would often challenge and embarrass the leading figures of Athens. It is no surprise then that an attempt was made to silence Socrates, he did damage a lot of egos.

When he spoke in his own defence, Socrates first attempted to explain the antagonism that led to his trial. He did so by relating an episode that involved the Oracle of Delphi, a religious figure revered by the Greeks for her wisdom. Chaerephon, a friend of Socrates, traveled to Delphi once to ask the oracle whether she knew anyone who was wiser than Socrates. The oracle replied ‘no’. Socrates was puzzled for he didn’t consider himself wise. But the oracle would not be wrong either. To find out what she meant, Socrates began to talk to other Athenians. He asked them questions about themselves and their work. In these discussions, he discovered that the people he spoke to – the politicians, the poets, the teachers – were far from the authorities they were supposed to be. They didn’t know what they claimed to know. And Socrates concluded that this would be the basis for what the oracle had said. He didn’t believe that he had had knowledge just like the other Aethenians didn’t have knowledge. But he was wiser because he knew that he didn’t know.

“I gave a thorough examination to this person, I need not mention his name. And in conversation with him I formed the impression that although in many people’s opinion – and especially in his own – he appeared to be wise, while in fact he was not. Then when I began to try to show him that he only thought he was wise and that he was not really so, my efforts were resented both by him and by many of the other people present. However I reflected as I walked away: well, I am certainly wiser than this man. It is likely that neither of us has any knowledge to boast off. But he thinks that he knows something while he does not. Whereas I am quite conscious of my ignorance.”

This profession of ignorance by Socrates has since become known as Socratic irony. In it, ignorance too becomes an object of knowledge. But Socrates’ irony is more than a manner of speaking. Ignorance by itself is for Socrates not exactly harmful. It becomes harmful when a person is not aware that he lacks knowledge. The ignorant person then has no reason to examine himself and to learn. Knowing that one doesn’t know is thus a form of wisdom and Socrates claims this wisdom for himself.

Of course by repeating this claim at his trial, Socrates did only add insult to injury. It surely didn’t help his cause. But the method he used at his trial is the only one he knew. He spoke the truth and directed it at the people who he thought that most needed to hear it. Socrates told the jury: “I am not arguing in my own defense, but rather in yours.”

Nor was Socrates willing to change his opinions or his method because of the possible consequences of what he said. To do this would be to repeat the mistake of not recognizing one’s own ignorance. “Even to fear death my friends is also to think ourselves wise without really being wise. For it is to think that we know what we do not know.”

Socrates’ honesty and consistency were not enough to convince his jury… He was found guilty of the charges and executed by means of a cup of poison he was forced to drink.

Source: The Giants of Philosophy (Plato, Grece ca. 428-348 B.C.)

Waarom zijn we hier?

Vervolg op: Wat is het mentale universum?

Welkom terug. Fijn dat je nog aan boord ben. In dit essay gaan we in op de vraag: wat is de doel van ons bestaan in deze mentale realiteit? Even een opfrisser: Na bijna 100 jaar kwantummechanica wordt het steeds duidelijker dat we voor een enorme transitie in wereldbeeld staan. Het idee van een objectief bestaande wereld om ons heen is definitief verleden tijd, daar zijn natuurkundigen het over eens. Ruimtetijd en materie komen voort uit iets anders, iets diepers. Volgens een aantal prominente wetenschappers, zoals Richard Conn Henry, Robert Lanza en Donald Hoffman kan deze diepere dimensie niets anders zijn dan een mentaal veld. Dat blijkt uit kwantummechanische experimenten waarbij het puur de geest van de onderzoekende wetenschapper is die de uitkomst van het experiment bepaalt.

Deze experimenten hebben ons geleerd dat we niet passief de fysieke wereld om ons heen registreren, maar deze wereld zelf creëren met onze verstrengelde geesten. Hiermee bereiken deze wetenschappers dezelfde conclusies als verschillende Oosterse filosofische stromingen en enkele van de belangrijkste Westerse filosofen aller tijden, waaronder Plato, Kant en Schopenhauer.

Als deze uitdagers van het huidige fysicalistische paradigma gelijk hebben, zegt dat iets over onze identiteit. We kunnen dan stellen dat we geen fysieke wezens zijn mét bewustzijn, maar bewustzijn zelf. Onze lichamen zijn dan slechts avatars. Handig om te navigeren in deze fysieke virtual reality, maar niet fundamenteel. Wat moet je weten om van deze subjectieve ervaring écht een succes te maken?

Evolutie, continue groei en verbetering
Ik ga in dit essay uit van de theorie van alles ‘My Big TOE’ (Theory Of Everything) uitgewerkt door fysicus en bewustzijnsonderzoeker Thomas Campbell. Hij heeft zijn theorie ontwikkeld aan de hand van slechts twee veronderstellingen:
1. De basis van ons universum is een primair bewustzijn waar alles uit voortkomt.
2. De ontwikkeling van dit bewustzijn wordt gedreven door het Fundamentele Proces van Evolutie.

Deze twee assumpties vormen de substantie en dynamiek die de realiteit mogelijk maken. Bewustzijn is het medium waarop de realiteit geprojecteerd wordt en evolutie is het proces van wording dat continu plaatsvindt. Dit proces van optimalisatie eindigt nooit.

In de vorige blog over het mentale universum hebben we het gehad over de eerste veronderstelling. In dit vervolg staan we stil bij de tweede. Ons bestaan blijkt volgens de theorie van Campbell betekenis te hebben. We zitten namelijk opgesloten in een virtuele leeromgeving. Volgens Campbell zijn we als mensen uitgerust met vrije wil. Dat blijkt uit kwantummechanica dat heeft aangetoond dat de wereld, totdat die wordt waargenomen, uit een waarschijnlijkheidsdistributie bestaat. De toekomst is niet zeker, en wordt pas definitief op het moment van waarneming. Met onze intentie/vrije wil kunnen we een zekere invloed uitoefenen op hoe de wereld zich zal manifesteren, aldus de excentrieke fysicus.

Ook het bestaan van evolutie suggereert het bestaan van vrije wil, want om tot winstgevende verbeteringen te komen is het noodzakelijk dat we een leerproces doorlopen en keuzes kunnen maken. De vraag is hoe groot onze invloed op de wereld is. Op de fysieke wereld lijken de effecten beperkt te zijn. Yoda die met zijn geest een ruimteschip kan optillen gaat niet gebeuren. Want hoewel het universum zo mentaal mag zijn als het gesticht uit One Flew Over the Cuckoo’s Nest, betekent nog niet dat er geen natuurwetten van kracht zijn. Maar toch kunnen we invloed hebben op welke realiteit zich zal manifesteren. Dat komt omdat niet vastligt welke van de potentiële toekomstige staten van het universum we gaan manifesteren. Alleen een mate van waarschijnlijkheid dat het de ene of de andere staat is. Je kunt je dit voorstellen als een film die zich aan het afspelen is, maar waarbij het niet vaststaat hoe het volgende frame er precies uit gaat zien. Er zijn een heleboel mogelijkheden en de kijkers beslissen mede welk frame het wordt.

Hoe we invloed kunnen uitoefenen zit hem vooral in onze intenties ten opzichte van andere wezens. Hoe meer we ons richten op anderen en minder op onze eigen ego-verschijning, hoe hoger de kwaliteit van ons bewustzijn, wat weer gemanifesteerd wordt in de buitenwereld. Liefde, compassie, empathie; dat zijn de sleutelwoorden in het manifesteren van een optimale realiteit. Een tip van Campbell is om je minder te richten op wat je zelf wilt, nodig hebt en verlangt en meer op wat je voor anderen kunt betekenen. Hoe investeer je optimaal je energie volgend op je intentie ten opzichte van anderen? Dat is steeds de centrale vraag.

Kwaliteit van bewustzijn
In het grotere plaatje blijven we bacteriën. Het grote bewustzijn is veel groter dan we kunnen bedenken. Alleen al in ons zonnestelsel zijn er 500 miljard sterren te vinden. En dat is slechts één van de 100 miljard bekende sterrenstelsels. En dan hebben we het alleen nog maar over het waarneembare universum. Wie weet wat het superbewustzijn daarbuiten nog allemaal heeft voortgebracht? Maar geen reden om ons onbelangrijk of onbetekenend te voelen. Immers, we kunnen een verschil maken. Door bij te dragen aan de evolutie van bewustzijn op deze planeet. Laat je niet wijsmaken dat evolutie alleen maar een Darwinistisch proces op aarde is dat soorten drijft tot overleving, Dat is slechts een voorbeeld van evolutie. Het Fundamentele Proces is de motor achter iedere verandering in het gehele universum.

Hoe kun je de kwaliteit van je bewustzijn vergroten? Transcendente meditatie is een manier, maar zeker niet de enige. Hallucinerende drugs raadt Campbell af, het enige punt waarop ik het niet helemaal met de bebaarde wetenschapper eens ben. Maar ik snap hem ook wel weer: in veel gevallen maakt dat spul een rotzooi van je hoofd en verschaft het geen helderheid, maar vertroebelt het juist de geest.

Mijn eigen recept bestaat uit onder meer lucide dromen en mindfulness in het dagelijkse leven. Dit helpt mij, maar dat is persoonlijk. Hoe je kunt werken aan de kwaliteit van je bewustzijn is niet iets dat ik, of Campbell, of wie dan ook je kan voorschrijven. Omdat dit leven een schoolervaring is, is het aan iedereen zelf om zijn of haar huiswerk te doen. Goeroes heb je weinig aan, die gaan niet de kwaliteit van je bewustzijn vergroten. Dat kun je alleen zelf.

Boeken (of blogs!) kunnen je ideeën opleveren, maar wijsheid bevindt zich meer in het hart en in de ziel, dan in het intellect. Ervaringen opdoen, de pudding proeven, je bewust worden van je intenties… Dit is de manier. Campbell zegt dat de beloning groot kan zijn: “Degenen die serieus de uitdaging aangaan om de realiteit te verkennen en hun bewustzijn te vergroten, komen zelden met lege handen thuis. Ze vinden onvermijdelijk een grotere realiteit die verder gaat dan de objectieve fysieke materie-realiteit, en dat is voor hen bijna altijd veel meer waard dan de aanzienlijke inspanning die het kost om er toegang toe te krijgen.”

Waarom zijn we hier? Om te leren. In het mentale universum staat individuele groei centraal. En er is niemand die dat voor je kan bereiken, jij zit aan het stuur. Morpheus: “Ik probeer je geest te bevrijden, Neo. Maar ik kan je alleen de deur laten zien. Jij bent degene die er doorheen moet lopen.”

⟿ Jeppe Kleijngeld, oktober 2020

The Beatles: Reunion Project

It was fifty years ago today…

Vandaag is het 50 jaar geleden dat Paul McCartney aankondigde uit The Beatles te stappen. Een scheiding is nooit in één moment te vatten, maar dit is wel een vrij definitief moment geweest.

Mijn adoratie voor The Beatles kan ik niet sterk genoeg uitdrukken. Ik zie hun verschijning in de geschiedenis als de levens van Plato en Aristoteles in het oude Griekenland. Zij gaven ons filosofie en wetenschap. The Beatles gaven ons via hun muziek de boodschap dat het universum uiteindelijk iets goeds is en dat liefde de drijvende kracht is.

Dat vier zulke getalenteerde muzikanten elkaar hebben gevonden en de levens van miljoenen en miljoenen mensen positief hebben beïnvloed is een wonder. Kun je nagaan in wat voor bizar universum we leven? Een universum dat heeft gezorgd voor het ongemanifesteerde potentieel voor deze band om in bestaan te komen. Hoe goed waren ze? Een groep die een nummer als Revolution als B-kant van een single heeft uitgebracht. I rest my case.

De muzikale erfenis van de groep is groot en machtig. Stuk voor stuk heb ik ze kapot gedraaid: de vijftien albums uit de kerncatalogus. Van Please Please Me tot Past Masters en alles ertussen. Ze hebben een enorme output geleverd, zeker gezien de korte tijd dat ze bij elkaar waren. Alles even briljant en de muziek gaat nooit vervelen. Dan is er nog het solo-werk van de individuele Beatles-leden om uit te putten. Maar hoe goed sommige platen ook zijn; het zijn geen Beatles-albums. Gelukkig is hiervoor een oplossing gevonden door acteur Ethan Hawke.

Compilatie van solo-werk
Beatles-fanaat Ethan Hawke stelde The Black Album samen voor de film Boyhood van Richard Linklater, een film waarin scheidingen een belangrijk thema is. Hawke schreef hier een geweldige essay over dat slechts deels in de film zit (lees het volledige essay hier).

The Black Album is een krachtige mix waarin Hawke erin slaagt een balans te vinden tussen het solowerk van John, Paul, George en Ringo, zodat het inderdaad bijna lijkt alsof de band weer bij elkaar is. Echter, smaak is persoonlijk en ik zou andere keuzes maken. Vandaar dat ik – geïnspireerd door Hawke – mijn eigen compilatie heb gemaakt om The Beatles weer bij elkaar te brengen, getiteld Reunion Project. Het zijn in totaal vier albums geworden, één voor iedere Beatle. De albums zijn op Spotify te luisteren onder deze titels:
– The Beatles: Reunion Project Vol. 1
– The Beatles: Reunion Project Vol. 2
– The Beatles: Reunion Project Vol. 3
– The Beatles: Reunion Project Vol. 4


Toegegeven: het artwork kan nog wat werk gebruiken. Maar het gaat om het idee. The Black Album was een rouw-album en was dus zwart. De Reunion Project-albums hebben juist felle kleuren om te vieren dat de boys weer bij elkaar zijn.

De tracks

Volume 1
01. Let ‘Em In (Paul McCartney & Wings, Wings at the Speed of Sound, 1976)
02. Crippled Inside (John Lennon, Imagine, 1971)
03. Jenny Wren (Paul McCartney, Chaos and Creation in the Backyard, 2005)
04. Gimme Some Truth (John Lennon, Imagine, 1971)
05. What is Life (George Harrison, All Things Must Pass, 1970)
06. When the Night (Paul McCartney & Wings, Red Rose Speedway, 1973)
07. Mrs. Vandebilt (Paul McCartney & Wings, Band on the Run, 1973)
08. Mother (John Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, 1970)
09. Free as a Bird (The Beatles, Anthology 1, 1995)
10. Junk (Paul McCartney, McCartney, 1970)
11. Bogey Music (Paul McCartney, McCartney II, 1980)
12. You (George Harrison, Extra Texture (Read All About It), 1975)
13. One Day (At a Time) (John Lennon, Mind Games, 1973)
14. Woman (John Lennon, Double Fantasy, 1980)
15. Living in the Material World (George Harrison, Living in the Material World, 1973)
16. Photograph (Ringo Starr, Ringo, 1973)
17. Maybe I’m Amazed (Paul McCartney, McCartney, 1970)

Volume 2
01. Working Class Hero (John Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, 1970)
02. I Don’t Know (Paul McCartney, Egypt Station, 2018)
03. Beautiful Boy (John Lennon, Double Fantasy, 1980)
04. The Lovely Linda (Paul McCartney, McCartney, 1970)
05. Too Many People (Paul McCartney, Ram, 1971)
06. It Don’t Come Easy (Ringo Starr, non-album single, 1971)
07. Whatever Gets You Thru the Night (John Lennon, Walls and Bridges, 1974)
08. John Sinclair (John Lennon, Some Time in New York City, 1972)
09. Give Me Love (Give Me Peace On earth) (Harrison, Living in the Material World, 1973)
10. Uncle Albert/Admiral Halsey (Paul McCartney, Ram, 1971)
11. Oh My Love (John Lennon, Imagine, 1971)
12. Here Today (Paul McCartney, Tug of War, 1982)
13. I Live For You (George Harrison, All Things Must Pass, 1970)
14. Oh Yoko! (John Lennon, Imagine, 1971)
15. Fine Line (Paul McCartney, Chaos and Creation in the Backyard, 2005)
16. Getting Closer (Paul McCartney & Wings, Back to the Egg, 1979)
17. Nobody Loves You (When You’re Down and Out) (Lennon, Walls and Bridges, 1974)

Volume 3
01. (Just Like) Starting Over (John Lennon, Double Fantasy, 1980)
02. All Things Must Pass (George Harrison, All Things Must Pass, 1970)
03. Ram On (Paul McCartney, Ram, 1971)
04. Jealous Guy (John Lennon, Imagine, 1971)
05. You Gave Me the Answer (Paul McCartney & Wings, Venus and Mars, 1975)
06. Back Off Boogaloo (Ringo Starr, non-album single, 1972)
07. Love (John Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, 1970)
08. Who Can See It (George Harrison, Living in the Material World, 1973)
09. Bluebird (Paul McCartney & Wings, Band on the Run, 1973)
10. Every Night (Paul McCartney, McCartney, 1970)
11. Friends To Go (Paul McCartney, Chaos and Creation in the Backyard, 2005)
12. Instant Karma! (We All Shine On) (John Lennon, non-album single, 1970)
13. One More Kiss (Paul McCartney & Wings, Red Rose Speedway, 1973)
14. A Certain Softness (Paul McCartney, Chaos and Creation in the Backyard, 2005)
15. Hold On (John Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, 1970)
16. That Would Be Something (Paul McCartney, McCartney, 1970)
17. Cheer Down (George Harrison, non-album single, 1989)

Volume 4
01. My Sweet Lord (George Harrison, All Things Must Pass, 1970)
02. Real Love (The Beatles, Anthology 2, 1996)
03. Come On To Me (Paul McCartney, Egypt Station, 2018)
04. Oh My My (Ringo Starr, Ringo, 1973)
05. Don’t Let Me Wait Too Long (George Harrison, Living in the Material World, 1973)
06. Out the Blue (John Lennon, Mind Games, 1973)
07. Another Day (Paul McCartney, Ram, 1971)
08. Look At Me (John Lennon, John Lennon/Plastic Ono Band, 1970)
09. San Ferry Anne (Paul McCartney & Wings, Wings at the Speed of Sound, 1976)
10. Imagine (John Lennon, Imagine, 1971)
11. Band on the Run (Paul McCartney & Wings, Band on the Run, 1973)
12. Grow Old With Me (John Lennon, Milk and Honey, 1984)
13. Watching the Wheels (John Lennon, Double Fantasy, 1980)
14. English Tea (Paul McCartney, Chaos and Creation in the Backyard, 2005)
15. The Back Seat of My Car (Paul McCartney, Ram, 1971)
16. Mind Games (John Lennon, Mind Games, 1973)
17. Warm and Beautiful (Paul McCartney & Wings, Wings at the Speed of Sound, 1976)

Toelichting selectie
● Ik heb de verhouding toegepast van de laatste albums. John & Paul zijn 50/50 verantwoordelijk voor het leeuwendeel. George heeft zo’n één op zeven nummers bijgedragen en Ringo één bijdrage per album. Paul heeft iets meer songs omdat hij langer door heeft kunnen componeren dan John, maar ik ben extra kritisch op hem geweest om de verhoudingen te bewaken.
● Het nummer God, hoewel een van de betere nummers van John Lennon, heb ik niet opgenomen omdat hij zingt ‘I don’t believe in Beatles’. Dat past niet op een reünie-album.
● Het Dylanesque Working Class Hero, ook van Lennon, heb ik wel opgenomen ook al zingt hij meerdere malen ‘fuck’, iets wat op een typisch Beatles-album niet zou voorkomen. Maar ik heb het benaderd alsof de boys in 1970 niet uit elkaar zouden zijn gegaan. Dan waren ze andere dingen gaan proberen, waaronder wellicht Lennon een keer ‘fucking’ laten zingen op een album.
● Zoals op alle albums vanaf Rubber Soul zijn er geen covers opgenomen. Alle nummers zijn dus door de solo-artiesten zelf geschreven, soms wel met een medeschrijver.
● De twee tracks die Paul, George en Ringo opnamen voor Anthology in 1995, 15 jaar na de dood van John Lennon, heb ik ook opgenomen omdat het gewoon super goede tracks zijn. In de Anthology-documentaire vertellen de toen nog drie levende Beatles dat ze graag wat muziek wilde maken toen ze toch weer bij elkaar waren. Maar John was er niet om inspraak te geven en ze besloten altijd alles met zijn vieren. Toen hebben ze gezocht naar werk wat hij niet heeft kunnen afmaken en vonden ze Real Love en Free as a Bird. En zo zijn er uiteindelijk toch nog twee echte Beatles-tracks toegevoegd aan de gigantische waslijst songs die ze hebben geproduceerd.

Na 50 jaar is de pijn van de scheiding eindelijk een keer voorbij en kunnen we gewoon puur genieten van hun nalatenschap. Hoe langer iets al bestaat, hoe langer het nog zal bestaan. 50 jaar is dus niks. The Beatles zijn een blijvend geschenk van het universum.

© Jeppe Kleyngeld, april 2020

Mentaal-Universum.nl (werk in uitvoering)

Door Jeppe Kleijngeld

Mentaal-Universum.nl is een webplatform dat de mentale aard van de realiteit uitlegt.

In een droom is alles wat je waarneemt een constructie van je eigen geest. Wat nou als dit in je wakkere leven ook zo blijkt te zijn? Een verschil is wel dat je geest in de ‘echte’ wereld niet alleen van jou is, maar onderdeel van een alomvattend superbewustzijn. Het mentale universum vervangt één objectieve buitenwereld door een lappendeken van miljarden, subjectieve werelden van levende wezens. Werelden die door een gedeeld, non-lokaal bewustzijn met elkaar zijn verbonden.

Het idee van een wereld binnen bewustzijn, met geest als ultieme werkelijkheid, is niet nieuw. In de filosofie heet dit idealisme. In het hedendaagse Westen is echter de tegenhanger – het materialisme, de filosofie die alles terugvoert op materiële, kwantificeerbare grootheden – de dominante opvatting geworden. Die positie heeft het materialisme vooral te danken aan het grote succes van moderne wetenschap en Darwins evolutietheorie in het verklaren van een indrukwekkend aantal natuurlijke fenomenen.

Toch is deze zienswijze niet zonder problemen. Het vinden van een plausibele verklaring voor bewustzijn vanuit materialisme is tot de frustratie van de neurowetenschap niet gelukt. Met de opkomst van kwantummechanica in de jaren’ 20 van de vorige eeuw, waarbij het lijkt alsof subatomaire deeltjes ‘reageren’ op waarneming, is bovendien de subjectieve geest reeds de natuurkunde binnengedrongen. Dit tot de ontzetting van de natuurkundigen van die tijd die tot dan hadden verondersteld de natuur te kunnen bestuderen als externe, objectieve realiteit. Nu bleek de waarnemer ineens een fundamentele rol te hebben in het tot stand brengen van die realiteit.

Omdat de natuurkunde geen rationele oplossing kan vinden voor het zogeheten meetprobleem in de kwantummechanica, hanteren de meeste fysici een beleid van shut up and calculate en laten ze de metafysische implicaties over aan filosofen. Die zijn echter zelf vaak van de materialistische school en proberen bewustzijn weg te zetten als illusie (Daniel Dennett) of emergent fenomeen uit het brein (John Searle). De veronderstelde connectie tussen kwantummechanica en bewustzijn doen de materialisten meestal af als te belachelijk om zelfs maar te overwegen. De enkeling in de wetenschap die dit standpunt nog durft te verkondigen wordt al snel weggezet als charlatan en beoefenaar van pseudowetenschap.

Toch laat het beroemde tweespletenexperiment heel duidelijk zien wat er gebeurt wanneer je de waarnemer scheidt van de externe wereld op subatomair niveau: de manifeste buitenwereld verdwijnt dan in een vage waas van wiskundige waarschijnlijkheden. Dit duidt op een non-dualistische realiteit waarin de waarnemer en het waargenomene twee kanten van dezelfde medaille zijn. Wanneer we kwantummechanica letterlijk nemen als beschrijving van de realiteit, lossen we alle grote contradicties in de wetenschap op en zijn we hard op weg naar een holistisch begrip van de kosmos.

Ik ben Mentaal-Universum.nl begonnen voor diegenen die geïnteresseerd zijn in een dergelijk nieuw (of liever hernieuwd) paradigma in de filosofie en wetenschap. Zoals de titel al aangeeft is het uitgangspunt dat we werkelijk in een mentale wereld leven waarin wij levende wezens een directe rol hebben in het manifesteren van de fysieke werkelijkheid. In deze visie bestaan objecten die we observeren in de buitenwereld niet in definitieve staat, maar krijgen ze pas in onze waarneming een positie in ruimtetijd en kwaliteiten als kleur, geur, vorm en structuur. Ook voor ons levende wezens zelf geldt dat wij niet intrinsiek ‘echt’ zijn, maar manifestaties vanuit een diepere, verborgen dimensie die bestaat uit oneindige informatievelden en subtiele energie. Dat is de natuur zoals hij echt is, alleen kunnen we hem zo niet waarnemen. Wat we te zien krijgen is een gebruikersinterface van de natuur, maar niet de ware onderliggende realiteit.

De filosofische grondslag van dit nieuwe wereldbeeld is natuurlijk het idealisme, ontwikkeld door o.a. Berkeley, Kant en Schopenhauer en het neutraal monisme van Spinoza. Ook de bekende natuurkundige Erwin Schrödinger (van de beroemde kat die zowel dood als levend tegelijkertijd is) onderschreef Advaita Vedanta, een spirituele traditie die sterk lijkt op idealisme. Hij zei dat “verscheidenheid alleen maar schijn is en dat er in werkelijkheid slechts één geest is.”

Wetenschapper Robert Lanza heeft in zijn boek Biocentrism (2009) het idealistische gedachtegoed onderbouwd met de nieuwste wetenschappelijke inzichten. Met zijn theorie van een fundamenteel levend universum legt hij uit hoe realiteit een proces is dat tot stand komt door de interactie van geest en materie/energie in superpositie (wolk van waarschijnlijkheden). Met zijn theorie lost Lanza de tegenstrijdigheden op tussen speciale relativiteit en kwantummechanica, geeft hij een verklaring voor de perfecte afstemming van de constanten van de natuur op het leven, en legt hij uit hoe ruimte en tijd niks anders zijn dan instrumenten van de geest om alles aan elkaar te knopen. Een idee van Immanuel Kant dat nu wetenschappelijk goed te onderbouwen is.

De kwantitatieve psycholoog Donald Hoffman heeft een vergelijkbare visie ontwikkeld (bewust realisme) en heeft zichzelf tot doel gesteld dit kwantificeerbaar te maken middels een wetenschappelijk valideerbaar, wiskundig model. Hiermee hoopt hij uit te leggen hoe alles – inclusief ruimte, tijd en materie/energie – tot stand komt door de interactie van bewuste agenten. Wanneer hij hier in slaagt zou hij de geschiedenis in kunnen gaan als de wetenschapper die het lichaam-geestprobleem heeft opgelost, het moeilijkste probleem in de filosofie dat al speelt sinds Plato. Al zal het verkrijgen van brede acceptatie voor het bestaan van immaterieel en non-lokaal bewustzijn misschien nog moeilijker blijken dan het kwantificeren ervan. Een paradigmaverschuiving van dit formaat gaat wel minimaal een generatie of twee overheen.

Er zijn naast Lanza en Hoffman nog een aantal andere wetenschappers die de status quo uitdagen, zoals de groep van het manifest voor post-materialistische wetenschap. Op Mentaal-Universum.nl komen deze bewustzijn-activisten uitgebreid aan bod en zal ik in losstaande essays het mentale universum verkennen en de implicaties duiden voor ons denken over realiteit, betekenis, cultuur, leven en dood.

Andere essays over dit onderwerp
Bewustzijn in de 21e eeuw
Bezwaren tegen nondualiteit
Espresso drinkende George Clooney toch niet ontstaan uit toevallig botsende moleculen?
Mind Matters
De oorsprong van ons bewustzijn
De Pulp Fiction vraag: Gebeuren dingen gewoon?
De Vietnam-oorlog vanuit eenheidsbewustzijn
Vrije WIL bestaat WEL
Waarom zijn we hier?
Wat is het mentale universum?