Tagarchief: Gandalf

What Do Gollum, Darth Vader & Agent Smith Have in Common?

Posted on by Jeppe Kleijngeld

You were just wondering about that, weren’t you? Well, I’ll explain.

Every big epic in fantasy or science fiction, needs a legendary villain-character like Darth Vader, Gollum or Agent Smith. But these three are not normal evil doers. They are very special, because their destiny is directly tied to the resolution of the whole story. They are more like causal agents than just ordinary bad guys.

Their evil is also much more nuanced than the other main villains in their holy trilogies. And their motivations are often harder to fully grasp. Take emperor Palpatine in Star Wars. He is just evil to the core. There is not a single shade of grey: he is BAD. Darth Vader, on the other hand, was actually a good man before he was seduced by the dark side of the force. Luckily, for the oppressed galaxy, Vader’s son Luke Skywalker felt there was still good in him. Luke exploited this inner conflict, which lead to the death of Palpatine by Vader’s hand at the end of Return of the Jedi. The galaxy was free once again due to Vader’s destiny.

Gollum and Agent Smith (especially after his supposed destruction by Neo in the first Matrix movie) don’t even belong to the villain class and are free agents, so to speak, Smith quite literally. They are just roaming around in their fantasy worlds, driven by their own insatiable desires. Gollum by his addiction to the Ring of Power, and Smith by his need to destroy his arch enemy Neo and the entire simulated computerworld the Matrix with it. But, like in Vader’s case, through their actions they enable the heroes of their stories to fulfill their appointed tasks while they would have otherwise failed.

Like Frodo in The Lord of the Rings. He managed to get the ring all the way to Mount Doom, but could unavoidably no longer resist the power of the mighty precious and thus refused to destroy it. Gollum took his chance and jumped at Frodo, bit off his finger, and took the ring. But he could only enjoy it for a brief moment. As a crazed Frodo attacked him, Gollum fell to his doom taking the ring with him. The panic in Sauron’s one eye is very satisfying. His reign is over forever. Gandalf had foreseen this turn of events: ‘My heart tells me that Gollum has some part to play yet, for good or ill, before this is over.’

Agent Smith’s faith is similar. When Neo realises that it is inevitable that Smith – who he has destroyed before – must now destroy him in order for things to end. He allows Smith to clone him, like he has done to the entire population of the Matrix (‘me, me, me’). But since Neo is the One, the anomaly of the system, this creates a fatal chain reaction eliminating the virus Smith. By pursuing his own purposes, against the will of his masters (the machines in case of The Matrix), he ensures that the humans are set free.

Do all epics have this type of causal agent? What about Harry Potter for example? Well in a way: yes, a very interesting one. When Voldemort tried to kill Harry when he was a baby, he unwillingly put a horcrux (a piece of his soul) in Harry. While Harry was growing up, he slowly discovered his connection to the Dark Lord. In the end, the only way to defeat him, was by letting Voldemort kill him. This villain created a causal agent himself that lead to his doom! Because Voldemort didn’t kill Harry, but just the horcrux. The now released Harry could return and finish off Voldemort in a final confrontation, ridding the wizard and muggle world of this ultimate baddie.

The world is more complex than just good-evil. While most of the characters in these epics are either of the hero or villain archetype, these causal agents are not so easily defined. So to answer the question, what do they have in common? They are tools used by the clashing higher forces to decide the faith of the world. Apparently, free will is absent in these worlds, and we are merely instruments of the ruling powers. This makes sense, for at least two of these trilogies (Star Wars and The Matrix) are inspired by Eastern Philosophy of which some movements (Advaita Vedanta) teaches us that free will is an illusion. The Lord of the Rings seems more in tune with paganism that also suggests that greater spiritual forces can impact the course of events or the ultimate outcome.

The individual destinies of these characters are thus intertwined with the destiny of the world at large. Thereby, they completely transcend a clearcut character definition. Beneath their wicked appearances, they actually become saviors, even though that was never their intention. Gandalf nailed it when he said: ‘Even the very wise cannot see all ends.’ Good, bad, everyone has their own perspective. But in the end, love and goodness will always be victorious.

Book: Peter Jackson & the Making of Middle-Earth

Posted on by Jeppe Kleijngeld

By Jeppe Kleijngeld

The Lord of the Rings trilogy has been the biggest movie event of my generation. By far. Strange to think that it almost didn’t happen. An initial 200 million dollar budget for the director of splatter horror Bad Taste (one of my favorites), was too much of a risk for any Hollywood studio to take. Then Bob Shaye, CEO of New Line Cinema, took a giant leap of faith….

Ian Nathan’s Anything You Can Imagine describes Peter Jackson’s heroic quest that started more than 20 years ago. After he had completed Heavenly Creatures – a critical success that showed he could handle an emotional story – and ghost movie The Frighteners – that lead to the foundation of special effects houses Weta Digital and Weta Workshop in New Zealand – the now hot director selected Rings as one of his new projects to pursue (the others were new versions of two ape classics: King Kong and Planet of the Apes).

Development of The Lord of the Rings started off at Miramax, together with the notorious Weinstein brothers who approached the project with numerous Tony Soprano tactics. Especially Harvey. Problems arose when the Weinsteins couldn’t raise more than 75 million dollars for the initial plan of a two movie adaptation which wasn’t nearly enough. After Jackson understandably refused to make it into one large movie, the Hollywood mogul and Kiwi director had a fall out. Then Jackson’s US manager Ken Kamiss negotiated with Harvey Weinstein and they got four weeks to strike a deal with another studio. This became the now legendary deal with New Line Cinema, who gambled the studio’s future on the project. It was New Line’s Bob Shaye who suggested they make it into three rather than two movies. The Weinsteins got a great bargain out of it: big time profits and their names on the movies’ credits.

So began the longest and most exhaustive production in the history of motion pictures. No studio had ever attempted to shoot a whole trilogy in one go, for good reasons. “Had we known in advance how much we would have to do, we would have never done it”, said Jackson. But a strong passion and drive by the entire cast and crew to bring Tolkien’s world to the big screen in the best possible way they could, eventually lead to a glorious result. Nobody expected it to become that good.

I remember being completely blown away at every screening back in 2001, 2002 and 2003. These movies are absolutely perfect. The first time I saw the fellowship march on Howard Shore’s brilliant score. The wondrous Gollum crawling into frame in the beginning of The Two Towers. The Rohirrim’s epic assault at the Pelennor Fields… And so many other magic moments forever branded in the collective cinematic consciousness. Jackson gave me and my generation a cinematic experience that could match, or even exceed, the excitement of the original Star Wars trilogy.

In The Two Towers, when Gandalf returns from death, he explains to his baffled friends: “I have been sent back until my task is done.” These words are not directly from Tolkien, but from screenwriters Fran Walsh, Peter Jackson and Philippa Boyens. They emphasized fate as one of the core themes of the story: “Bilbo was meant to find the ring. In which case you were also meant to have it. And that is an encouraging thought.” However pragmatic these New-Zealanders may be, fate was their compass in making those movies. Many chance encounters paved the way, major obstacles arose during production, but they overcame them all. It took the toughness of the bravest of hobbits to drive this one home. Even the conservative Academy didn’t fail to notice what they accomplished, and The Return of the King was awarded 11 major Oscars (except those for acting, the outstanding ensemble cast made it tough to single out any one actor).

Years later, fate lead to Jackson directing The Hobbit and so he had the ‘once in a lifetime experience’ twice (but there won’t be a third time, he has said). Jackson and his loyal team never expected to make better movies than Rings. They made The Hobbit to satisfy the fans. And they did for most part. To them, Jackson is a hero. A maverick filmmaker with an unique vision and the drive and mental toughness to accomplish things previously undreamed of. Jackson and his fellowship of collaborators reminded Hollywood on how to make really major cinema. They also put New-Zealand firmly on the map as country where movies and special effects are dreamt up.

Because special effects are Jackson’s big thing. He discovered the magic of filmmaking when he was nine years old and saw the original King Kong on television. Since that moment, he worked non-stop on creating special effects in his garage and eventually he completed a whole movie (Bad Taste) which became a cult hit. However successful his career got since, he never stopped aiming to satisfy that nine year old boy. In making The Lord of the Rings, he focused on making movies that he would enjoy himself. Even though he is a brilliant, technical craftsman and storyteller, his youthful energy is what really catapults his films from merely good to terrific.

With The Lord of the Rings, he wrote movie history. Anything you can imagine perfectly captures this history of how an outsider succeeded wildly in Hollywood. Much like the heroes of his story, he did it by staying true to himself. He may not have had to face the horrific challenges Frodo had, but at times it certainly came close. Sometimes you need an unlikely hero to change the course of history. And very much like his protagonist Frodo Baggins, Peter Jackson certainly fits that bill.

Lessen in scenarioschrijven #4 – De mindset

Posted on by Jeppe Kleijngeld

Lees ook:
– Lessen in scenarioschrijven #1 – De basis
– Lessen in scenarioschrijven #2 – Inspiratie
– Lessen in scenarioschrijven #3 – Gebruik van symboliek

We sluiten de serie over scenarioschrijven af met het mentale proces van schrijven. Zoals ik al schreef in de eerste les; een goed script schrijven is moeilijk, heel moeilijk. Tenzij je een natuurtalent bent, zoals Quentin Tarantino die naar verluidt het script van ‘Reservoir Dogs’ in drie weken afrondde, kost het jou waarschijnlijk jaren van je leven. Waarmee ik niet wil zeggen dat QT geen harde werker is. Hij steekt waarschijnlijk meer tijd in zijn obsessie film dan wie dan ook.

Als je klaar bent om deze missie aan te gaan, met alle pijn en frustratie die het je waarschijnlijk gaat kosten, neem dan deze zeven laatste tips ter harte…

1. Stop je ziel erin
“Creation by its very definition is a reflection of some aspect of the creator’s soul.”
—Kurt Vonnegut (denk ik)

Je kunt nog zo goed de structuur op orde hebben, de karakters hebben uitgewerkt en boeiende plotwendingen bedacht hebben, zonder intensiteit zul je niet in staat zijn een deel van jezelf in het script te leggen. Emotie is belangrijker dan wat dan ook. Denk aan de beste speech die je ooit gehoord heb of het beste muzikale optreden. Wat maakte die zo goed? Dat de uitvoerder je diep wist te raken; het kwam uit zijn/haar hart. Zoek die intensiteit op om de spark te vinden die je script écht doet werken. Zie het schrijven van een scenario als een performance. Dat is het namelijk.

George Lucas: “I think that anyone who goes to the movies loves to have an emotional experience. It’s basic – whether you’re seven, seventeen or seventy. The more intense the experience, the more successful the film.”

2. Train je hersenen
“Do not think that what is hard for you to master is humanly impossible; and if it is humanly possible, consider it to be within your reach.”
—Marcus Aurelius

Hoe meer tijd je in een schrijfproject steekt, hoe meer zenuwbanen in je brein je aanmaakt en traint die gespecialiseerd zijn in het schrijven van jouw script. In het boek ‘Mastery’ rekent auteur Robert Greene af met het idee van ‘genieën’. Volgens zijn uitgewerkte theorie over meesterschap – gebaseerd op neuro- en cognitieve wetenschap en talloze biografieën van uitblinkers – zijn bijzonder bekwame mensen, zoals Mozart, Da Vinci en Darwin, zo goed geworden omdat ze hun roeping hadden gevonden en in de gelegenheid kwamen om heel veel te oefenen. In het bereiken van meesterschap volgden zij allemaal hetzelfde pad, betoogt Greene.

Wat mensen onderscheidt van dieren is het vermogen om tijd in ons voordeel om te buigen. Om vaardigheden te bekwamen, zodat het uiteindelijke resultaat veel beter is dan wanneer we direct actie zouden ondernemen. Meesterschap begin altijd bij passie. Stel vervolgens leren centraal. Kies altijd de plek waar je het meeste kunt leren en ga nooit voor het geld. Greene adviseert verder om multidisciplinair te leren, zoals bijvoorbeeld Leonardo Da Vinci deed. Hij verdiepte zich niet alleen in schilderkunst en beeldhouwen, maar ook in architectuur, scheikunde en natuurkunde. De kennis die hij opdeed in het ene gebied versterkte hem weer in de andere gebieden. Vervolgens: Oefenen, oefenen, oefenen. 10.000 uur is het magische getal. Wanneer je zolang oefent bereik je meesterschap in een vaardigheid.

Onze hersenen vermijden het liefste onprettige prikkels, maar doorzetten leidt tot beheersing van de skill. Leg niet de gangbare leerweg af, maar creëer de eigen leerroute. De beloning die je krijgt als je door de onprettige fase heen komt is vaardigheid. Om meesterschap te bereiken, beargumenteert Greene, moet je een beetje een masochist worden.

3. Ken de wereld die je creëert door en door
“It’s not that I’m smarter. I just spend more time on a problem than anyone else.”
—Albert Einstein

Als scenarioschrijver ben je een architect. Je bent een kathedraal aan het bouwen: de karakters, de hoofdstukken, de thema’s, het zijn allemaal onderdelen van de fundering en die moet ijzersterk zijn. Tijdens de constructies kom je duizenden kleine problemen tegen; welk materiaal ga ik hier gebruiken? Hoe zorg ik dat deze pilaar niet instort? Moet hier wel of geen raam komen? Je passie voor het verhaal moet wel reusachtig zijn om hier niet gek van te worden.

Je kunt alleen slagen als je aan elk stukje aandacht besteedt. Kennis van de wereld die je aan het ‘bouwen’ bent is cruciaal. Of je verhaal nou fictie of non-fictie is maakt niet uit, het moet écht worden; alsof het allemaal echt heeft plaatsgevonden. De beste schrijvers zijn geobsedeerd de wereld die ze aan het construeren zijn en kennen alle details. J.R.R. Tolkien kon je waarschijnlijk vertellen in welk jaar Gandalf voor het eerst haar op zijn ballen kreeg. Je vertelt een geschiedenis; behandel het ook zo.

4. Denk na over het verkoopproces
Het doel van een script schrijven is uiteindelijk om het te verkopen of zelf te ontwikkelen tot film als regisseur. In beide gevallen heb je een producent nodig. In het eerste geval verkoop je alleen je script, en in het tweede geval verkoop je ook jezelf erbij. Dit is iets om heel goed te overwegen: ben jij de juiste persoon om de klus als regisseur te klaren? Waaruit blijkt dat? Een producent wil dat weten. De eerste gouden regel voor succesvolle investeerders is: wat heeft deze persoon in het verleden gedaan waaruit ik kan opmaken dat hij nu weer een fantastische job gaat doen? Ook Tarantino had al van alles gedaan voor hij financiering kreeg voor ‘Reservoir Dogs’.


‘My Best Friend’s Birthday’: Stiekem de eerste film die Tarantino maakte.

Ikzelf heb besloten mijn script (als het ooit af komt) te willen verkopen aan Hollywood. Ik vind mezelf niet geschikt als regisseur, al zou ik wel betrokken willen zijn als bijvoorbeeld adviseur of uitvoerend producent en een piepklein rolletje willen spelen. Maar dit is geen absolute voorwaarde; ik zou het ook verkopen zonder mezelf erbij. Met de opbrengst zou ik me terugtrekken in een klein huisje in het bos en meer scripts gaan schrijven….

5. Denk na over de rol van toeval
Dat terugtrekken is direct een probleem als ik wil slagen in mijn missie. Schrijver-filosoof Nassim Nicholas Taleb (van o.a. ‘Misleid door toeval’) heeft een diep begrip over de rol die toeval speelt in onze levens. En die rol is veel groter dan veel mensen denken. De meeste acteurs en scenarioschrijvers in Hollywood werken als ober of serveerster. We hebben de neiging het succes van geslaagde mensen te verklaren door de keuzes die ze gemaakt hebben, maar we negeren alle mislukte ondernemers die precies dezelfde keuzes maakten en even hard werkten. Oftewel, we negeren de rol die geluk heeft gespeeld. Is er niks wat je kunt doen om je kansen op geluk te vergroten? Zeker wel, ontmoet mensen. Ga op de plaatsen wonen waar het gebeurt (ik zou naar L.A. moeten verkassen). Waar woont Tarantino? In Los Angeles. Waar had hij anders per toeval de producent van zijn echte regiedebuut ontmoet kunnen hebben?


Lees hier meer over kansen op Zwarte Zwanen.

6. Verplaats je in de lezers van je script
Stel je voor wat een producent zou denken en ervaren als hij jouw script zou lezen. Zou hij verder komen dan de eerste pagina of al snel denken; amateur night? Ik weet nog dat ik van mijn vader het gepubliceerde script van ‘Pulp Fiction’ kreeg voor de film uitkwam en het in één avond uitlas. Bij veel amateurscripts die ik heb gelezen, was mijn aandacht al na drie zinnen ergens anders. Als je indruk wilt maken met je script neem dan ‘Reservoir Dogs’ als benchmark. Het scenario van de misdaad klassieker belandde via via bij Harvey Keitel die zichzelf als acteur en producent aan het project verbond, zodat Tarantino en kompaan Lawrence Bender 1,5 miljoen dollar konden ophalen voor de productie. Zou Harvey Keitel dat ook hebben gedaan na het lezen van jouw scenario?

Beeld je in dat anderen je script lezen: producenten, acteurs, regisseurs. Probeer je dit echt zintuiglijk voor te stellen. Wat denken ze, voelen ze, ervaren ze? Doet het ze überhaupt iets met ze? Wat je wilt dat ze ervaren:
– Producent: Dit wordt de grootste hit van mijn carrière!
– Acteur: Wat een geweldige personages zitten hierin; ik zou ze allemaal wel willen spelen.
– Regisseur: Ik zie deze scène helemaal voor me…

In onderstaand citaat kruipen we in het hoofd van Ewan McGregor:
“There’s many different factors in films. The script, I always believe, is the foundation of everything. And if you don’t connect to that foundation, if you don’t believe in that and feel that you wanna spend three, four months of your life exploring it, then all of the other elements are secondary. But if you’ve got a great foundation in the script, and you like the story… Sometimes it’s the story, sometimes it’s the atmosphere in the script, the world that you’re gonna create. There’s many different things that hook you in, and then, on top of that, you have who’s directing, who are the other actors, who’s lighting-those creative elements that come in. Everyone’s tied to the script. I think the script is the key. Regardless of how great everybody else is working on a film, if you’re working on a script that you don’t think is great, you’re not gonna be able to make a great film. Whereas if the script is great, then you can.”

7. Committeer je aan het pad, niet de uitkomst
“I was a kid working at a local newspaper. I loved the novel ‘the Lord of the Rings’ and hoped that somebody would make a film out of it someday.”
—Peter Jackson

De laatste tip: Als je echt gepassioneerd bent hiervoor, jaag het doel dan na, maar laat de uitkomst los. Het leven pakt toch anders uit dan je verwacht. Committeer je aan het pad. Fantaseren over de toekomst kan af en toe geen kwaad, maar de dagelijkse realiteit is anders. Je hebt niet elke dag zin om te schrijven, maar het proces vereist dat je elke dag iets van vooruitgang boekt. Als je gecommitteerd bent aan het pad, dan vind je het niet erg om honderden of zelfs duizenden uren ergens in te steken zonder de zekerheid dat je ervoor beloond gaat worden.

Denk aan Mike (Matt Damon) in ‘Rounders’. Hij studeert rechten, maar in zijn hart wil hij professioneel pokerspeler worden. Op het einde van de film heeft hij definitief zijn keuze gemaakt om zijn passie te gaan najagen. Hij stapt in de taxi en rijdt weg richting vliegveld, op naar het wereldkampioenschap poker in Las Vegas. Staat zijn naam op de prijzenpot van 1 miljoen dollar? Hij weet het niet, maar hij gaat erachter komen. Hij is gecommitteerd aan het pad, niet de uitkomst.

Bedankt voor het lezen van mijn artikelenreeks over scenarioschrijven. Hopelijk heb je de nodige inspiratie opgedaan. Ik wens je veel succes en geluk bij het najagen van je dromen.

The Hobbit: Een persoonlijke reis

Posted on by Jeppe Kleijngeld

19 december 2001 – Ik had een dag vrijgenomen van de opleiding journalistiek die ik toen volgde om naar één van de belangrijkste films van mijn leven te gaan; The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring. Het was een woensdag en ik ging in mijn eentje naar Pathe City in Amsterdam en heb de voorstelling van mijn leven gehad. Wat een fantastische filmervaring. Fantastisch in termen van schaal en visueel spektakel. Zonder twijfel, maar belangrijker voor de beleving is uiteindelijk het verhaal over wezens die hun lotsbestemming moeten ontdekken en de moed die dat van ze vergt.

Het is inmiddels 11 jaar geleden – een lange tijd – maar tegelijk lijkt het zo ontzettend kort. Ik wist toen nog niet wat mijn eigen lotsbestemming was, met wie ik zou eindigen en waar. Ik kende haar gek genoeg al wel… Inmiddels is mijn leven behoorlijk veranderd. Ik ben bijna 10 jaar samen met Loesje, we hebben een kind samen, een huis, een eiland, veel dieren. Ik ben opleidingen begonnen en heb ze afgesloten, ik heb een baan – al vijf jaar, Loesje heeft een konijnenopvang. We hebben nieuwe mensen leren kennen, anderen zijn afgevallen…

Op filmgebied is er ook veel veranderd. Sinds Avatar is het de normaalste zaak van de wereld om met een 3D-bril op je hoofd in de bioscoop te zitten. In The Hobbit: An Unexpected Journey gebruiken de makers voor het eerst een ‘48 frames per seconde techniek’, die de film een geweldige diepte en scherpte meegeeft. In scènes waar letterlijk honderden karakters tegelijk alle kanten op bewegen is de dynamische actie met gemak te volgen. Geslaagd experiment dus; voer dit maar in bij alle 3D spektakels.

12 december 2012 – Bijna exact 11 jaar na dato zit ik in de Pathe City voor The Hobbit: An Unexpected Journey. Geregisseerd door één van mijn grootste filmhelden: Peter Jackson, die met The Lord of the Rings trilogie, een tijdloze en monumentale fantasievisie neerzette. Dit zijn de films die ik met mijn kinderen wil kijken op winterse zondagen. The Hobbit sluit hier naadloos bij aan.

The Hobbit

Vanaf de eerste minuut, waarin Bilbo ons meeneemt in de fascinerende geschiedenis van de dwergen, was ik weer helemaal terug in Midden-Aarde. Qua opbouw en structuur lijkt me film exact op The Fellowship of the Ring. Na de geschiedenis van de dwergen is de missie duidelijk en stelt tovenaar Gandalf wederom een curieus gezelschap samen om de reis mee te gaan maken. Een cruciaal lid van het gezelschap wordt wederom een hobbit – Bilbo Baggins ditmaal – die eigenlijk niet gewend is veel buiten zijn comfortabele hobbithol te komen. Onderweg komen ze het ene gevaar na het andere tegen – orks, goblins, wargs, reuzen, trollen en donkere magie – terwijl ze dichter bij hun bestemming komen: the lonely mountain (Erebor) waar de magnifieke draak Smaug zich schuilhoud met zijn veroverde goudschat van de dwergen.

Ik was een beetje bang dat de film te lang zou duren sinds Jackson had aangekondigd dat hij The Hobbit in drie delen zou uitbrengen. Het bronmateriaal bedraagt namelijk maar zo’n 250 pagina’s (ter vergelijking: The Lord of the Rings heeft 1300 pagina’s). Mijn angst bleek volledig ongegrond. De film vloog voorbij en iedere scene – of hij nu wel of niet uit het boek kwam – voelde volledig gerechtvaardigd. Wat geweldig dat ons de komende twee jaar rond kerstmis nog zo’n ervaring wacht.

Missie geslaagd dus. Waar Jackson wat mij betreft vooral veel waardering voor verdiend is hoe hij zijn personages zo écht weet te maken. Dat is namelijk cruciaal om publiek mee te krijgen in een fantasiewereld, hoe overtuigend de visuele effecten ook mogen zijn. Slechts weinig filmmakers slagen hier zo goed in als Jackson. De 13 dwergen zijn fantastisch neergezet, en de relatie tussen Bilbo, Gandalf en dwergenleider Thorin Oakenshield is oprecht ontroerend. Geweldig gespeeld door deze drie hoofdpersonen ook, met precies de juiste balans tussen drama en humor. The Hobbit maakt nu al – ik veronderstel bij vele fans van deze films – meteen al een belangrijk deel uit van mijn eigen reis door het leven. Daarom is de titel ‘An Unexpected Journey’ ook zo goed. Het gaat niet alleen om de letterlijke reis die Bilbo gaat maken, maar de reis die ieders leven is. Soms komt er iets op je pad waar je niet om gevraagd hebt, en dan moed tonen en de juiste keuzes maken is wat je maakt als mens – en als hobbit.