Lees ook: Top 10 films over de financiële wereld

Geen bank, maar een imperium met meer dan 900 miljard dollar aan activa. Financiële schandalen? Check. Obscene bonussen? Dubbel check. Nauwelijk toezicht? Check check check. Voor het ultieme toonbeeld van excessen in finance, kijk niet verder dan zakenbank Goldman Sachs.

De financiële instantie – die opereert vanuit een anonieme toren in New York – groeide in 30 jaar tijd uit van gewone spaarbank tot machtigste bank ter wereld. Een geldmachine met 37.000 haaien op de loonlijst. En bovenal het unieke beïnvloedingsnetwerk maakt de bank oppermachtig: veel oud-medewerkers trekken aan de touwtjes in de politiek. Al moet gezegd worden; in Trumps regering houden ze het niet vol, behalve minister van Financiën Steven Mnuchin.

De core business van Goldman is speculeren voor eigen rekening. De bank doet niet langer zaken met particulieren. Ze worden geholpen door extreem gunstige wet- en regelgeving (of juist gebrek daaraan, republikeinen haten regulering). In 2007 bereikte de bank de top van zijn macht door grootscheepse deregulering en goedkoop politiek geld. Dan begint de kredietcrisis. Zeven miljoen gezinnen kunnen hun hypotheekschuld niet betalen en raken dakloos. Goldman Sachs speculeert in een signature move tegen de huiseigenaren.

Het is slechts één van de voorbeelden van ultiem laag moraal. Een oud-medewerker (een vrouwelijke haai) vertelt dat ze opstapte bij de bank omdat ze hoorde dat op 11 september 2001, nadat het eerste vliegtuig zich in het WTC had geboord, dat de chef van de afdeling grondstoffen zijn team beval zich volop op de handel te storten. Uit die volatiliteit viel geld te verdienen, vond de bankier. Journalist Matt Taibbi van Rolling Stone Magazine noemde Goldman Sachs in 2009 niet voor niets “a great vampire squid wrapped around the face of humanity, relentlessly jamming its blood funnel into anything that smells like money.”

Goldman betaalt het beste. Als je voor de bank werkt, wordt je miljonair. Maar het gaat in de competitieve cultuur om de beste zijn en dat vraagt een offer in integriteit. Klanten (zogenoemde ‘muppets’) zijn er om genaaid te worden. Zoals de behoudende Duitse bank IKB waaraan Goldman gebundelde risicovolle hypotheken verkocht (met AAA-status, dankjewel omgekochte rating-agentschappen). IKB werd in de crisis genationaliseerd door de Duitse overheid en Goldman maakte 13 miljard winst door tegen de eigen klant te speculeren. Dit ABACUS-schandaal is de grootste kraak allertijden.

Toen de crisis uitbrak liet minister van Financiën Hank Paulson – oud CEO van Goldman Sachs die 350 miljoen dollar verdiende aan de verkoop van zijn eigen aandelen – investeringsbank Lehman Brothers failliet gaan (weer een concurrent minder). Vervolgens redde hij verzekeraar AIG met belastinggeld. Goldman Sachs zou toevallig 10 miljard verliezen bij het faillissement van AIG. Nu krijgt de bank het volledige bedrag terug. Van belastinggeld. En zijn er enige gevolgen voor het veroorzaken van de crisis? Nope. Nada. Het wordt een redding zonder sancties. De verantwoordelijken voor de crisis zijn allemaal blijven zitten. Ze doen ‘het werk van God’, zegt topman Lloyd Blankfein even later.

Goldman ging vrolijk verder en bracht de hele Eurozone in gevaar door te speculeren tegen Griekenland. Is er inmiddels een tegenmacht ontstaan? Zal Goldman Sachs overleven? Kijkend naar de evolutie zijn er enkele buitengewoon agressieve diersoorten, zoals schorpioenen, die zowel angstaanjagend als buitengewoon zijn. Ze overleven zelfs een kernexplosie. Zo’n diersoort is Goldman. Die gaat voorlopig niet verdwijnen.

Goldman Sachs: The Bank That Runs the World is nu te zien op Netflix