End Times

Een website die de ‘Rapture Index’ bijhoudt, een indicator die meet wat de christenen ‘eindtijd activiteiten’ noemen, heeft de index de laatste tijd flink verhoogt. Dat is niet verrassend te noemen. Neem de psychotische Poetin en de oorlog in Oekraïne, de snel verergerende klimaatcrisis (en Don’t Look Up-achtige reacties), de polarisatie in Europa, de successen van extreem-rechts, de nepnieuws-epidemie en post-truth politics, inflatie, armoede, hongersnoden, natuurlijke degradatie, et cetera, et cetera.

Je zou er depressief van kunnen worden. Het laatste incident dat mij somber heeft gemaakt is echter van veel kleinere aard dan bovenstaande crisissen. Namelijk het debacle rond EarthToday. Dit is een goed doel (dacht men althans) dat zich inzet voor natuurbehoud. Op de site kun je voor €1,20 een vierkante meter natuur beschermen. Daarvan gaat €0,05 naar de fiscus en €0,15 naar EarthToday. In ruil voor je investering krijg je een aandeelhouderscertificaat. Dit was tenminste het verhaal, zoals het door de organisatie verteld werd.

Onlangs bracht Quote een artikel naar buiten (uitstekend stukje onderzoeksjournalistiek overigens) over het verborgen verdienmodel van deze ‘stichting’. Het blijkt dat de investeerders achter het platform, waaronder Winston Gerschtanowitz en Kees Zegers (oprichter NU.nl) een enorme berg certificaten voor bijna gratis hebben gekregen. Als het platform groeit, neemt de waarde van die certificaten toe. Quote heeft becijferd dat als EarthToday zijn groeidoelstellingen haalt qua beschermde vierkante meters, de oprichters niet miljoenen, maar miljarden te verdelen hebben.

Het goede doel is dus ontmaskerd als een soort variant op de mondkapjeszwendel van Sywertje. Inmiddels zijn de aangesloten bedrijven en goede doelen terecht weggelopen, Youp van het Hek schreef een vernietigende column, dus wat zou ik me nog druk maken, toch? Waarom heeft dit incident impact op mijn gemoedstoestand? Dat zit zo. Toen ik het artikel in Quote las, vroeg ik vroeg me af wat iemand bezielt om zo’n constructie op te zetten. De CEO van EarthToday heeft in een interview op NU.nl gezegd dat psychedelische paddenstoelen volgens haar dé manier zijn om je te realiseren dat kapitalisme anders moet (ik verzin dit echt niet, lees het hier).

In een gênant televisieoptreden, ontkende deze dame in alle toonaarden dat er iets mis is met EarthToday. Het deprimerende hiervan vond ik niet het gedraai en gespin – dat doen bedrijfsleiders en politici altijd die betrapt zijn – maar juist dat zij oprecht niet leek te beseffen dat de opzet van haar businessmodel fundamenteel verkeerd is. Hierdoor is in één klap bij me ingedaald hoever we nog afstaan van het niveau van bewustzijn dat we nodig hebben om de wereld van onszelf te redden. De Veda’s hebben het al geschreven; dit is een tijdperk van laag bewustzijn.

Een purpose zoals EarthToday, dat gedreven wordt door slimme ondernemers en investeerders, is precies wat we nodig hebben. Maar als er aan de achterkant stiekem een verdienmodel is gebouwd dat aan de voorkant verzwegen wordt is er iets heel erg mis. Zeggen dat je het allemaal voor de natuur doet, is namelijk betekenisloos als er zoveel winsten in het verschiet liggen. Bovendien is de maximale impact van EarthToday een gebied zo groot als Friesland en Groningen, een druppel op een gloeiende aarde. En daar wil je als bedenker rijk mee worden? Hebzucht en meer nemen dan je nodig hebt is een ziekte. En EarthToday laat zien in hoeverre deze ziekte greep op ons heeft gekregen. Het zit in de fundamenten van de samenleving.

“Mag je somber worden van dit soort schaamteloze verdienmodellen? Ja, dat mag”, schreef Youp van ‘t Hek in zijn geweldige column. Er zijn gelukkig nog mensen die het wel begrijpen. Maar dit zijn de stukjesschrijvers en cabaretiers. Waar blijven de leiders die we nodig hebben om ons te verlossen uit dit tijdperk van teloorgang?

Is onze ramkoers met vernietiging onvermijdelijk?

People are crazy and times are strange.
I’m locked in tight, I’m out of range.
I used to care, but things have changed.
>>> Bob Dylan, Things Have Changed

In de klimaatdiscussie hink ik op twee benen. Enerzijds ben ik een optimist die gelooft dat de mensheid er uiteindelijk in gaat slagen de enorme transitie naar CO2-neutraal te maken. Weliswaar gaan we tot die tijd (circa 2050) nog enorm veel uitstoten – en zullen we van de klimaatverandering die er al is – en nog erger gaat worden – heel veel last hebben, maar we gaan niet ten onder. Anderzijds heb ik af en toe wanhopige momenten waarin ik geloof dat de huidige mensheid te dom is om te overleven.

Zoals ik op deze blog heb aangegeven: ik geloof in de evolutie van bewustzijn. En dat de mensheid uiteindelijk leert om in vrede samen te werken aan continue vooruitgang. Noem het optimistisch Star Trek denken. Maar evolutie is een heel traag proces…

De Veda’s hebben het al voorspeld: dit is een tijdperk van een laag niveau van bewustzijn. En dat is duidelijk te zien in de politiek, het publieke debat, en waar mensen zich over het algemeen mee bezig houden. Kijk op social media en je ziet wat ik bedoel.

Uit het laatste klimaatrapport van de VN, en het recente extreme weer in Nederland, België, Griekenland, Canada, blijkt dat we afstevenen op rampspoed als we niet heel snel stoppen met het uitstoten van CO2 en het over-exploiteren van de aarde. Het bewijs is er, we kunnen het met onze eigen ogen aanschouwen. En dan nóg zijn de meeste mensen niet aan boord. Niet echt.

Wat we nodig hebben zijn talentvolle leiders met visie die ons naar een veilige toekomst gaan leiden. Maar we hebben Rutte met zijn visie dat we vooral ‘moeten blijven kunnen barbecueën’. Precies het soort lage bewustzijn waar de Veda’s het over hadden. Rutte heeft zich laten gijzelen door de populisten. Types als Baudet en Wilders die ontkennen dat er iets moet gebeuren aan het klimaat en de natuur.

Ik hoop dat mijn positieve versie gelijk krijgt, maar het zou me niet verbazen als de natuur even grote schoonmaak gaat houden. Corona was een heel mild begin. De overstromingen en hittegolven zijn de volgende fase. Misschien dat omdat we ons niet sneller aanpassen, de natuur ons dan maar een handje gaat helpen door een paar miljard mensen uit te roeien. Evolutie vraagt soms om massale vernietiging om weer verder te komen. Kijk maar naar de dinosaurussen.

Maar hier ga ik me niet zonder meer bij neerleggen. We zijn het aan de volgende generatie verplicht om onze maximale efforts erin te steken. De grootste impact moeten bedrijven en overheden maken. Maar zij gaan het uit zichzelf niet doen, niet snel genoeg in elk geval. We zullen ze ertoe moeten dwingen.

Onze bakens zijn van slag

Wat is toch aan de hand met de wereld? Scheldkanonnades op social media, belachelijke wereldleiders, bosbranden, ongelijkheid en snelle technologische verandering. We vragen ons af of we nog wel invloed hebben op de dingen. In het openbaar doen we zelfverzekerd, maar in stilte maken we ons grote zorgen en hebben we het gevoel dat we verdwalen in een wereld die sneller verandert dan wij kunnen bijhouden en waarin geen duidelijke bakens meer zijn.

Wat kunnen we doen in dit veranderde en verwarrende tijdperk? Je kunt meegaan in de rat race of op zoek gaan naar eeuwenoude wijsheid. Rashid Leonard Azimullah koos voor het laatste en beschrijft in Gebakken cloud wat hij vond: de Veda’s, een vergeten bron en baken. Vele duizenden jaren geleden ontstond in de Indusvallei, in het noordwesten van het huidige India en Pakistan, een bloeiende beschaving die in politiek, wetenschappelijk en sociaal opzicht zeer geavanceerd was en die we tegenwoordig kennen als de Vedische beschaving. De Veda’s legde hun wijsheid vast in de Vedische leer. Azimullah dook in de teksten en vond de nodige profetische woorden.

De Veda’s beschrijven de mensheid in terugkerende cycli en binnen die zeer lange tijdperken zijn er voortdurende periodes van opkomende en weer neergaande wijsheid. Moderne Veda-onderzoekers hebben vastgesteld dat deze schommelingen in het menselijke bewustzijn gelijk opgaan met bepaalde klimatologische en planetaire veranderingen.

Volgens de Veda’s zijn er vier grote tijdperken, te weten Sat Yuga (het gouden tijdperk), Tetra Yuga (het zilveren tijdperk), Dvapara Yuga (het koperen tijdperk) en Kali Yuga (het ijzeren tijdperk waarin we nu leven). In het gouden tijdperk wordt de Veda – de zuivere kennis – ten volle geleefd. Daarna volgt een periode waarin de zuiverheid van de kennis verloren gaat en de mensheid in verval raakt. In het ijzeren tijdperk verkeerd de mensheid uiteindelijk op een dramatisch dieptepunt.

Kali Yuga is een tijdperk van onwetendheid en van een laag bewustzijn. Veda Vyasa vertelt dat in het ijzeren tijdperk ‘ongemanierde’ leiders heersen. Hun karakters zijn kwaadaardig en ze liegen en bedriegen erop los. Ze vechten hun vijandigheden in het openbaar uit en laten zich leiden door hebzucht en woede. Veda Vyasa beschrijft ook dat in het ijzeren tijdperk het klimaat volledig van slag is. De mensheid heeft te kampen met droogtes, hittegolven, hongersnoden, epidemieen, koude, stortregens, sneeuwstormen en overstromingen. Hongersnoden zullen het gevolg zijn en een groot deel van de mensheid belandt aan de bedelstaf.

Wat staat ons te doen? Niet deelnemen aan scheldkanonnades op social media of onethisch gedrag in het bedrijfsleven in elk geval. En ook niet stemmen op opportunistische politici. Het beste wat we kunnen doen is de oude filosofen herlezen. Die waren een stuk verder in hun denken. Gebruik social media met mate zodat het huidige niveau je niet naar beneden haalt. En bedenk je goed dat ook aan dit tijdperk weer een einde komt en ons bewustzijn weer de weg naar meer wijsheid zal vinden.