Vrije WIL bestaat WEL

Posted on 28 december 2022 by Jeppe Kleijngeld

Vrije wil is een veelbesproken onderwerp onder filosofen en wetenschappers. En met enige regelmaat beweert er eentje – vaak met behoorlijke stelligheid – dat vrije wil helemaal niet bestaat. Dat lijkt nogal een vreemde bewering, want het lijkt toch echt alsof we zelf keuzes maken. Maar volgens o.a. hersenwetenschapper Dick Swaab en non-dualist Paul Smit is dit een illusie.

Dick Swaab is van de materialistische school. Dat wil zeggen dat hij gelooft dat we onze hersenen zijn. Ons bewustzijn en de keuzes die daaruit voortkomen zijn volgens Swaab niks meer dan het gevolg van de extreem complexe interactie tussen talloze miljarden zenuwcellen in het brein. De illusie van vrije wil ontstaat wanneer ons bewustzijn een verhaaltje verzint over waarom we gedaan hebben wat we gedaan hebben. Het feit dat je dat verhaal vertelt, geeft je het idee dat je alles in de hand hebt en dat je vrije wil hebt. Maar in feite is het slechts een verhaaltje achteraf, aldus de hersenonderzoeker.

In een interview dat ik jaren geleden had met Swaab gaf hij aan dat het een plezierige illusie is om te hebben, want wanneer je het niet hebt ontstaat het idee dat anderen je besturen. “Er zijn schizofrene patiënten die deze illusie niet hebben”, vertelde hij me. “Die hebben het idee dat ze bestraald worden vanuit het universum of dat er allerlei elektrische activiteit op ze af wordt gestuurd die hun brein overneemt. Dat is het voordeel van die illusie van vrije wil. Het maakt ook duidelijk dat er bij een beslissing allemaal onbewuste processen aan de gang zijn waardoor heel verstandige mensen hele wonderlijke beslissingen kunnen nemen.”

Van een andere gedachteschool is cabaretier, filosoof en non-dualist Paul Smit. In tegenstelling tot Swaab gelooft hij niet dat we ons brein zijn, maar ons bewustzijn. Alles is slechts een droom. Volgens Smit hebben we geen vrije wil omdat we helemaal niet bestaan! Non-dualiteit of Advaita Vedanta houdt in dat alles één is en wat dus lijken op individuele vrije keuzes zijn in feite de keuzes van dat ene bewustzijn.

Met beide heren ben ik het deels eens. Swaab heeft absoluut gelijk wanneer hij zegt dat er allerlei onbewuste processen meespelen in beslissingen en Smit slaat wat mij betreft de spijker op zijn kop met de bewering dat alles uiteindelijk in één singulair bewustzijn plaatsvindt. Maar over het volledig ontbreken van vrije wil denk ik anders. Klopt, we komen voort uit puur bewustzijn, maar dat betekent niet dat we niet bestaan. Volgens natuurkundige en bewustzijnsonderzoeker Thomas Campbell zijn we individuele eenheden bewustzijn die als doel hebben winstgevende keuzes te maken. Het doel daarvan is individueel bijdragen aan collectieve evolutie.

Dus neem ik ‘s ochtends de bewuste keuze om koffie te nemen? Niet of nauwelijks; dit gaat puur volgens de onbewuste hersenprocessen die Swaab beschrijft. Maar ik kan wel bewust besluiten wat ik wil, door even te stoppen en te zeggen tegen mezelf: ‘wacht even, wil ik wel koffie? Wil ik niet liever thee, water of whiskey misschien? Even nadenken. Nee, ik wil toch echt koffie.’ Nu heb ik een bewuste, vrije wil beslissing genomen. Dat heeft me wel een beetje energie gekost. En dat is de reden dat veel dingen automatisch plaatsvinden: we hebben beperkte energie beschikbaar en om succesvol te zijn in de evolutie moeten we die gelimiteerde energie zo optimaal mogelijk inzetten. Overleven staat op de eerste plaats en succesvol zijn op de tweede.

Onze echt vrije wil keuzes komen volgens Campbell tot uiting in onze intenties. In zijn boek ‘My Big TOE’ schrijft hij: ‘Elke geïndividualiseerde eenheid van bewustzijn moet zich op zijn eigen unieke manier ontwikkelen, aangedreven door de vrije wil die zijn intentie drijft. Kansen voor verandering ontstaan, keuzes worden gemaakt, de realiteit wordt geactualiseerd en er wordt vooruitgang of achteruitgang in persoonlijke groei bereikt.’

Onze taak is als eenheden bewustzijn dus groeien in de kwaliteit van ons bewustzijn. Deze kwaliteit kunnen wij volgens Campbell waarnemen in de spiegel van anderen. Is onze intentie goed, wordt dat weerspiegelt in wat wij waarnemen als buitenwereld en de wezens (andere eenheden bewustzijn) waarmee wij interacteren. Nog een citaat: ‘We projecteren ons persoonlijke bewustzijn op het actieveld van een interactieve reality-game voor meerdere spelers, waarbij het gaat om onze individuele groei en leren.’

Kortom, leren staat centraal in het bewustzijnsveld waarin we ons volgens zowel Paul Smit als Thomas Campbell begeven. En om te kunnen leren heb je vrije wil keuzemogelijkheden nodig. Het bestaan van evolutie als drijvende proces in het universum wijst er sterk op dat het bestaan van vrije wil geen illusie is, maar een fundamentele component van deze realiteit.

Vakantie – Deel 1

Posted on 6 september 2022 by Jeppe Kleijngeld

Onts-n-a-pp-en /
Onts-p-a-nn-en

Ik lig op bed in ons vakantiehuis. We bevinden ons in het pittoreske, Italiaanse bergdorp Vico Pancellorum. Ik heb zojuist mijn enkel verstuikt. De komende dagen zal ik niet kunnen lopen. Buiten hoor ik de brandweer-helikopters op weg naar een bosbrand in de buurt. Ze zijn al dagen bezig, maar krijgen het niet niet onder controle vanwege watertekort. Door klimaatopwarming zijn de nabije rivieren droog komen te liggen.

Gelukkig zijn wij niet in gevaar. Dat zeggen de dorpsbewoners althans die zo relaxed blijven als hindoe-koeien. Komt dat door de hittegolf misschien? Onze vorige vakantie in de Ardennen viel in het water door overstromingen. Dit jaar worden we met bosbranden geconfronteerd. Aan de gevolgen van klimaatverandering valt niet te ontsnappen.

Ja, misschien wanneer we naar een braaf, all-inclusive resort zouden gaan in plaats van de wilde natuur in. Maar daar wordt je geconfronteerd met de oorzaken van de huidige crisis: overconsumptie, decadentie, vlees, plastic, afval, et cetera. De mensheid die op een collision course is met rampspoed en zich hier nauwelijks van bewust lijkt. Nee, dan liever het avontuur opzoeken en letterlijk dicht op het vuur zitten.

Nee, een resort is geen goede plek om nu te verkeren. Te confronterend. Op de nieuwspagina’s van de kranten lees ik dat de supermarktprijzen 20 procent zijn gestegen en dat de energieprijzen een gigantisch probleem gaan worden, vooral begin 2023. En dat de industrie bezorgd is omdat het water steeds warmer en zouter wordt. Wat dit altijd al zo? De hele tijd dit soort berichten? Waar kun je nog heen om de problemen van de wereld te ontvluchten? Nergens heen. De toestand van de aarde gaat de komende decennia niet op vakantie. We zullen onze mindset klaar moeten maken, want dit wordt groot.

En nu dus ook nog een verstuikte enkel. Ik lees wat dat betekent. In elk geval de eerste dagen impact vermijden. Dat wordt veel op bed liggen. Gelukkig heb ik nog een nieuwe graphic novel van Brubaker-Phillips om me volledig mee te kunnen ontspannen:

Het veld van oneindige potentie

Posted on 7 januari 2017 by Jeppe Kleijngeld

Foto: Pixabay

Succes is een reis, geen bestemming. Met geld heeft succes niks te maken; echt succes is het ervaren van het miraculeuze. Niet af en toe, maar voortdurend. Om dat te bereiken moeten we de zaden van goddelijkheid voeden die in ons allemaal verscholen zitten.

In essentie zijn we allemaal puur bewustzijn. Self-referal betekent het ervaren van het ware spirituele zelf. Dat is anders dan object-referal waarbij we voortdurend in afwachting zijn van anderen. Bij object-referal is het referentiepunt het ego: het sociale masker. Maar ons ego is niet wie we werkelijk zijn. Ons ego wil goedkeuring, controle en bevestiging. Ons ware spirituele zelf heeft deze dingen niet nodig. Het is immuun voor kritiek, onbevreesd voor elke uitdaging en doet voor niemand onder. Maar het is toch bescheiden, want het herkent dat iedereen hetzelfde is diep van binnen: een spiritueel wezen. Puur bewustzijn.

Wanneer we toegang hebben tot ons echte spirituele zelf, hebben we ook toegang tot het veld van oneindige potentie dat om ons heen ligt. En wanneer we dat hebben kunnen we echt succes bereiken: een overvloedige stroom van positieve energie; een goede gezondheid; energie en enthousiasme voor het leven; vervullende relaties; creatieve vrijheid; emotionele en psychologische stabiliteit; een gevoel van welzijn; gemoedsrust en het moeiteloos bereiken van doelen. Dit is – in tegenstelling tot object-referal – echte macht. Bij object-referal gaat macht samen met een titel, met geld, met status of met bezit. Maar deze zaken zijn altijd tijdelijk. Self-referal geeft de macht om te creëren zoals het universum dat doet: moeiteloos. Een boom probeert niet tot bloei te komen, maar doet dat gewoon.

Hoe krijgen we toegang tot dit veld van pure, oneindige potentie? Hier zijn drie manieren voor:

1. Mediteren / stilte ervaren
We moeten dagelijks stilte ervaren om de turbulentie in ons hoofd tot rust te brengen. Hoe meer, hoe beter, maar 15 minuten in de ochtend en 15 minuten in de avond mediteren is genoeg. Dus in deze tijd niet lezen, praten, luisteren, maar pure stilte ervaren. Wees gewoon.

2. Niet oordelen
Wanneer je constant labels plakt, analyseert, evalueert en oordeelt, zorgt dat voor veel turbulentie in je hoofd. Dit blokkeert de energie tussen jezelf en het veld van oneindige potentie. Oefen dagelijks in het niet-oordelen.

3. Communiceer direct met de natuur
Ga wandelen in een veld, een bos of langs een rivier. Hoe meer in contact je staat met de creatieve geest van de natuur, hoe meer toegang je krijgt tot de onbegrensde creativiteit van het universum.

De essentie is: hoe meer je in contact staat met het universum, hoe meer je moeiteloos kunt bereiken wat je wilt.

Bron: The 7 Spiritual Laws of Success (1994, Deepak Chopra)

The Lesson of Aluminium

Posted on 12 december 2015 by Jeppe Kleijngeld

Gaius Plinus Cecelius Secundus, known as Pliny the Elder, was born in Italy in the year AD 23. He was a naval and army commander in the early Roman Empire, later an author, naturalist, and natural philosopher, best known for his Naturalis Historia, a thirty-seven volume encyclopaedia describing, well, everything there was to describe.

In one of his later volumes, Earth, book XXXV, Pliny tells the story of a goldsmith who brought an unusual diner plate to the court of Emperor Tiberius. The plate was a stunner, made from a new metal, very light, shiny, almost as bright as silver. The goldsmith claimed he had extracted it from plain clay, using a secret technique, the formula only known to himself and the gods.

Tiberius, though, was a little concerned. The emperor was one of Rome’s great generals, a warmonger who conquered most of what is now Europe and amassed a fortune of gold and silver along the way. He was also a financial expert who knew the value of his treasure would seriously decline if people suddenly had access to a shiny new metal rarer than gold. “Therefore”, recounts Pliny, “instead of giving the goldsmith the regard expected, he ordered him to be beheaded.”

The shiny new metal was aluminum, which remained scarce for a very long time after the beheading. It was the creation of a new breakthrough technology known as electrolysis, discovered independently and almost simultaneously in 1886 by American chemist Charles Martin Hall and Frenchman Paul Héroult that changed everything. The Hall-Héroult process, as it is now known, uses electricity to liberate aluminum from bauxite. Suddenly everyone on the planet had access to ridiculous amounts of cheap, light, pliable metal.

Save the beheading, there’s nothing too unusual in this story. History is littered with tales of once-rare resources made plentiful by innovation. The reason is pretty straightforward: scarcity is often contextual. Imagine a giant orange tree packed with fruit. If I pluck all the oranges from the lower branches, I am effectively out of accessible fruit. From my limited perspective, oranges are now scarce. But once someone invents a piece of technology called a ladder, I’ve suddenly got a new reach. Problem solved. Technology is a resource-liberating mechanism. It can make the once scarce the now abundant.

So what do we have shortage of? Water? Energy? The Earth is a water planet covered 70 percent by Oceans, however 97.3 percent of all water on this planet is salt water. As for energy, there is over five thousand times more solar energy falling on the earth surface than we can use in a year. It is not an issue of scarcity, it’s an issue of accessibility. Yet the threat of scarcity still dominates our worldview.