“Ik zie de markt als een levend wezen dat altijd in beweging is. Een wezen dat de wereld en de gedachten van de mens weerspiegelt.”

In de documentaireserie ‘Planet Finance’ neemt documentairemaakster Marije Meerman ons mee in de wereld van de beleggers. De eerste drie afleveringen zijn inmiddels uitgezonden. De overige drie volgen de komende weken.

Meerman en haar team hebben jarenlang aan de serie gewerkt en dat is te zien; de beelden zijn prachtig. Het is wel duidelijk dat de echt grote spelers van Planet Finance – de Blackrocks en Vanguard Groups van deze wereld – niet mee wilden werken, want de geïnterviewden zijn allemaal kleine beleggers of gepensioneerde Wall Street jongens. Geeft niet, want ze snappen het systeem en weten er boeiend over te vertellen.

Een van de eerste vragen die ze proberen te beantwoorden is waarom er een grote ‘disconnect’ kan zitten tussen Planet Finance en de echte economie. Bijvoorbeeld, kort nadat de eerste corona lockdowns werden afgekondigd herstelden de beurzen zich weer. “Markten worden gebruikt om de waarde van bedrijven, grondstoffen en valuta te bepalen, maar soms wordt de verbinding verbroken en ontsnapt het monster uit de machine”, vertelt een ex-Wall Street handelaar. “Ontsnapt het monster uit de machine”, herhaalt de vertelstem nog maar eens. Met een onheilspellend muziekje eronder.

Dezelfde handelaar neemt ons mee naar de oorsprong van de beurshandel. Het was een fysieke marktplaats waar handelaren elkaar konden ontmoeten en goederen (in de vorm van waardepapieren) konden uitwisselen. Inmiddels is er van die fysieke handelsplaats weinig meer over. De ‘trades’ worden vandaag de dag afgehandeld in datacenters. Soms besteld door echte handelaren, maar ook vaak door algoritmes die getraind zijn om miljoen transacties per minuut te voltooien (‘high frequency trading’) en daar een heleboel mini-marges op te verdienen.

Wat is de rol van de menselijke handelaar nog in al dat elektronische geweld? “Je kunt niet alles aan de bots overlaten”, legt een docent beleggingen uit aan zijn leerlingen. “Jij bedenkt de strategie en bepaalt hoe de bots zich dienen te gedragen.”

De grootste vijand van de handelaar is wereldvrede. Volatiliteit biedt kansen om veel te verdienen omdat het grote koerswisselingen teweeg kan brengen. Bij extreme gebeurtenissen, zoals 9-11, heeft een handelaar juist de kans om te scoren. “Vraag niet ‘waarom’ het gebeurt terwijl het gebeurt”, adviseert een handelaar ons. “Waarom komt later wel. Wanneer het gebeurt, moet je reageren.”

In de tweede aflevering, getiteld ‘Gratis olie’, zien we zo’n vreemd effect van volatiliteit. Aardolie is het bloed dat door de wereldeconomie stroomt; het zit werkelijk overal in. De vrij stabiele prijs wordt bepaald op de futures markt. Op deze markt worden dagelijks een miljoen ‘futures’ verkocht. Dat zijn een soort contracten voor het leveren van een bepaalde hoeveelheid olie tegen een vooraf vastgestelde prijs. Deze olie wordt geleverd in Cushing, Oklahoma.

Het boren van olie kun je niet zomaar stopzetten, zoals het dichtdraaien van een kraan. Als het komt, komt het. Dus toen met de eerste corona lockdown de wereld ineens stopte met vliegen en autorijden moest de olie ergens heen. De prijs maakte een vrije vlucht en eindigde op het dieptepunt van minus 38 dollar per vat op 20 april 2020. Niet eerder in de geschiedenis was de prijs van olie negatief. Tijdens de maanden die volgden dreven er tientallen olietankers maandenlang op zee wachtend op een betere olieprijs. Niemand wilde nog olie kopen.

In de derde aflevering – ‘Fortuinzoekers’ – die gaat over de anderhalf miljoen handelende huisvrouwen in Japan (de Mrs. Watanabes), vindt een gebeurtenis plaats die op Planet Finance een Zwarte Zwaan wordt genoemd: een onverwachte gebeurtenis met een grote (financiële) impact. In dit geval is dat de tsunami veroorzaakt door een zeebeving. Dit zijn de momenten waarop beleggers kunnen toeslaan door te kopen wanneer de koersen ultralaag staan.

Maar vergis je niet; je moet heel goed weten waar je mee bezig bent. Op de beurs is geen ruimte voor amateurs. Het is een harde wereld van eten en gegeten worden. Speel het spel alleen met geld dat je kunt missen, want Planet Finance kan gul geven, maar ook ongenadig hard nemen.

“Het is een emotionele achtbaan elke dag: soms voel je angst. Soms voel je hebzucht. Soms voel je euforie.”

AFL. 4 – De grootste beursgang ooit
Maandag 6 februari, 22:19

AFL. 5 – Ramp te koop
Maandag 13 februari, 22:19

AFL. 6 – Bubbels & crashes
Maandag 20 februari, 22:19